Istref Haxhillari

Mall!

Shkova sot në varreza. Më priti një roje nopran prej allçie me qiri në dorë.

– Flenë, – më tha, – mos i prek.

– Do të pres, – i thashë, – kam një vit pa ardhur.

S‘u tund nga vendi, më hodhi një vështrim të vrazhdë me sytë pa bebëza. Shtrëngova grushtet. As deshi t’ia dijë. Një copë xhuxh prej allçie.

Shpresa më shpoi me bërryl.

– Ç’ke me të, – tha, – është detyra e tij.

Lotët nuk bënë punë. Malli rritet, mahiset.

Barra e kujtimeve mal…

***

…Porta e vjetër sa s’thuhet me fjalë më pret si gojë e hapur. Dhoma e thjeshtë ku lëshova të qarat e para, shtëpia e rinisë, e ëndrrave përvëluese më shikon me miqësinë që me kohë ka zënë e ftohet. Shkallët, dy dhomat e sipërme, parmakët e ballkonit, korridoret, dheu i ngjeshur… Nuk janë fryt i imagjinatës. S’ka se si. Diçka reale qëndron pezull njëlloj si vite më parë.

Çdo gjë kaq e lashtë dhe e afërt njëherësh…

Ndiej aromën e njelmët, të dashur e të pangjashme me asnjë tjetër. Tataja mbledh flokët e dendur ngjyrë floriri, lidh shaminë mënjanë, përvesh mëngët. Në fytyrën bardhoshe ndrisin bula djerse. Lëviz me mashë saçin e rrjepur vende-vende, i hedh prush nga zjarri i oxhakut. Kacia copë-copë mezi mban nja dy thëngjij. Përmes oxhakut, në çengelin e zi e të rëndë, rri varur kusia e rrjepur nga përdorimi i gjatë.

“Kusia e xha Demes, – thotë, – të Korçës më të madhe, ia dhashë Shqipes në Tiranë. Ç’e do, e hodhi dosa!”.

Xhaxhai vjen rrugës së pusit, sipër shtëpisë. I bie shkurt. I drejtë, i thatë, i mprehtë, sa duket sikur ka më shumë kocka se mish! Hapi i shkathët prej djalë të ri. Kali prin përpara i djersitur, qimet e vitheve kullojnë. Mbi stivën e druve, një deng bari me lule të verdha prej Serdillëkut ndrin nga pastërtia.

Në mes të lëmit ndalojnë të dy.

“ – Selo, moj!” – gjëmon zëri i njohur.

Tataja del me të shpejtë, rregullon në ecje e sipër shaminë rrëzuar mbi vetull. Në fytyrë rrëzëllen nënqeshja e butë që ia gropëzon faqet si prej çupe të re. Sytë kaltëroshë i vërvit dhelpërisht mbi profilin burrëror. Mban anën e druve. Zgjidhin litarët.

Barra rrëzohet me zhurmë të thatë…

– Po tani ku jeni, të dashurit e mi? Mos vallë të lodhur nga tërë ato punë, preheni këtej rrotull, fshehur syve të mi?

Kthej kokën, mbaj vesh… si nëpër mjegull vjen zhurma e sëpatës, fëshfëritja e përbaltur e fustanit nëpër kopshtin e vaditur…

Tataja përkulet, këput misra të butë.

“ – Vëri në prush të përcëllohen! – më hedh sytë kalimthi, si të më ketë pranë çdo ditë.

Më mbetet hatri, kërkoj t’i afrohem ta përqafoj. Seç më pengon, një si perde e qelqtë, e rëndë… Mblidhem nga e keqja.

Hidhërimi më mposht.

– Khë, khë…

Zëri i ngjirur më sjell në vete.

“- Nga duhani”, – më kujtohet në çast.

Turpërohem, nxjerr fshehura shaminë të fshijë lotët.

Xhaxhai më përcjell vështrimin e atëhershëm shpërfillës, po të qashtër e të butë. Ulet në stolin para portës, zgjat këmbët, mbështet kurrizin pas murit. I lodhur. Ka pasur ditë të ngarkuar. Heq kapelën, kruan kokën për forcë zakoni, e ngjesh përsëri. Nxjerr takëmet e duhanit, dredh cigaren. Me një të goditur ndez eshkën.

Era e gërxhallit më shpon hundët. Vë duart përpara gojës, kollitem mbytur.

Atij nuk i shpëton asgjë.

“ – Ama burrë i thua vetes!” – qesh me shpirt.

Tingëllimat e zërit gazmor zgjaten e zgjaten…

***

– Zot ku jam kështu?

– Në varreza, – më thotë roja, – s’e sheh?

– Ah, vërtet, – kujtohem.

Gjithë ç ’mbetet të bëj janë këto fotografi.

E hënë, 12 tetor, 2020

“”””””””””””””””””

Kujtesë e plagosur

Profesori i astronomisë shpjegonte me zë të thellë, kumbues. Lënda e thatë merrte jetë, trupëzohej, mbushej me gjak e shpirt. Sena dëgjonte e mahnitur. Sytë e lëngshëm ndërronin orë e çast ngjyrë, herë dukeshin të çelur, herë të errët. Shtatshkurtër, paksa e shëndoshë, këmbë të trasha, vështrim fëmijëror nuk ndillte si të tjerat vështrimet e ndezura të meshkujve, ndonëse njëzetvjeçare kishte mbetur jashtë përfilljes mashkullore.

Në përfytyrimet e saj princi i pashfaqur qe mashkull i ndjeshëm, i etur për gjithçka, i pangopur kur e puthte e përkëdhelte, kur bënte dashuri. Në çdo rrethanë mashkulli i ëndrrës prirej drejt profesorit hijerëndë të astronomisë. Emri i tij mjaftonte për ta gremisur në vragë të pashkelura, fjala astronomi ndizte imagjinatën. Sa vinte sytë iu errësuan, rrallë, fare rrallë çeleshin. Shaminë e përdorte gjithnjë e më shpesh.

Një ditë profesori harroi çantën. Fluturoi te katedra, e rrëmbeu fluturimthi, priti me frymën pezull, derisa ndjeu trokitjen e hapave të njohur.

– Sena, mos harrova çantën këtu?

Ajo mezi dridhej si ta kishte zënë korrenti. Profesori u afrua, i preku me dorë prindi ballin e djersitur, i ledhatoi butësisht leshrat e shpupuritur.

– Ke pak temperaturë, – i tha.

– Këtë e ruajta unë – belbëzoi.

– Faleminderit, – mori çantën, doli.

U desh kohë të mblidhte mendjen. Kur erdhi në vete iu fiksua fillikat një vegim. E përkëdheli, i foli me dashuri.

Zuri qiellin me dorë…

Pasdite u mbyll në dhomë, ktheu çelësin, qëndroi para pasqyrës. Hoqi bluzën, zbërtheu sutjenat e kopsitura prapa shpine, i hodhi mbi shtrat. Gjinjtë e gufuar me majat kthyer lart ia bënë me sy. Kapi thithat me dy gishta, i tundi. Pas disa luhatjesh ato ndaluan në pozicionin fillestar.

“Lëkundje që shuhen”, – i feksi në mendje.

– Sa të mira i ke, – i kishte thënë një mbrëmje Lusi, – të miat ngjajnë si të grave.

Kur hoqi fundin, doli barku i kërcyer, thuajse pa bel.

“Me këtë bark s’ke gjë në vijë”, – i foli pasqyrës.

Brenga sa vinte shtohej…

“Do t’i them Lusit”, – vendosi së fundi.

Kur shoqja më e mirë i tregonte si putheshin, shtrëngoheshin dhe bënin seks me Rikin në vende të fshehta, i turbullohej shikimi, sytë i lëngëzoheshin, lotët merrnin vragë tatëpjetë mollëzave.

Ajo e dëgjoi e habitur.

– Je në vete? I martuar me fëmijë, ç’të thotë mendja? Paske roitur!

– Ke të drejtë, – i tha.

Ditët që erdhën, u mbyll tërësisht. Lexonte dhe harronte shpejt, sytë e venitur nuk mund të sodisnin tamam asgjë…

Përmes listave shtesë, arriti pragun e hyrjes në Universitet.

Qysh ditët e para ra në sy karakteri i çuditshëm. Nuk kishte shoqe. Flinte a s’flinte dy orë. Buzët e thara me drega, sytë e magjishëm përherë të lagur, vështrimi pa ngjyrë, shamia strukur dorës së majtë ishte gjithë sa mbeti prej saj.

Mjekë erdhën në përfundimin se organizmi i vajzës ishte fizikisht në rregull. Psikiatri u tha se vuante nga kujtesa e plagosur. Një objekt i panjohur i kishte hequr shijen e jetës. Nuk mund të qante, as të qeshte tamam, vetëm kopjonte të tjerët. Sëmundja e rrallë godiste njerëz me ndjeshmëri të lartë, shërimi do të vinte me kohë, kur të zbehej disi brenga.

– Si e ka shkruar Zoti, – vendosi e ëma, – s’kam ç’i bëj…

Maji derdhej mbi Tiranë. Parku i liqenit mbytur në gjelbërim i grishte vizitorët të shijonin jetën, të bashkoheshin e bëheshin një me natyrën. Cicërimat e zogjve, aromat e luleve dehnin edhe të moshuarit. Mësuesi i astronomisë shëtiste me nge. Kapte me bisht të syrit të rinjtë e përqafuar nëpër pemë, fytyrat e ngazëllyera të vajzave, dëgjonte erën t’i guduliste thinjat dhe ndjente vitet t’i shkisnin nëpër gishta.

Një vajzë e vetmuar vështronte përqark me gojë gjysmë të hapur. E njohu nga shamia në dorën e majtë. Sytë e lëngëzuar futur në zgavra, buzët e plasaritura e tronditën, po nuk e bëri veten.

– Sena?

Ajo u ngrit në këmbë. Kishte humbur çdo shpresë se do ta shihte një ditë.

– Sa qenke rritur, nuk ngjan fare me atë çupën e vogël të gjimnazit, – buzëqeshi.

Pastaj shtoi:

– Pimë kafe?

Ajo e ndoqi pa folur.

– Pa më thuaj si ia kalon?

I tregoi për fakultetin, lëndët e vështira, profesorët e rreptë dhe përfundoi:

– Asnjë nuk krahasohet me Ju.

– Ashtu të duket ty.

Ajo nuk ia ndante sytë. Sa vinte çlirohej, boja e fytyrës i ndryshoi, gjelbërimi u shtua. Befas e ndjeu veten të lehtë thua zgjohej nga gjumi i gjatë.

– Sa i bukur! – tha duke vështruar me çiltërsi fëmijërore grumbullin e borzilokëve të porsaçelur. Habitej si nuk e vuri re më parë.

– Oh, ke të drejtë, – këputi një gonxhe, ia dha.

Porositën fërnet.

Ajo e hodhi me një frymë.

– Sa i mirë! – i tha, sido që nuk pati pirë kurrë alkool.

Mbaruan gotat e para, morën nga një tjetër, pastaj tjetër. Flisnin përnjëherë, qeshnin, bënin shaka. Ndiheshin aq mirë bashkë.

Firoi dallimi në moshë, formimi, seksi.

Vështrimi i butë i vajzës, fjalët e përçarta i bënë të qartë gjithçka.

– Shëtisim? – i kërkoi me zë të ngjirur.

– Si jo, – i tha me nxitim, e trembur mos i kthehej mendja.

E çoi në njërin prej vendeve të fshehta të parkut, ku njëzet vjet më parë vinte me Olin. E kapi për supesh, e tërhoqi nga vetja. Ajo iu lëshua në krahë, vuri kokën mbi gjoks, i ledhatoi flokët gjysmë të thinjur, mbylli sytë.