Nga Isuf B.Bajrami

TRAGJEDIA ÇAME DO TË THOTË:

GENOCID, SPASTRIM ETNIK, LUFTË FETARE, SHKELJE E TË DREJTAVE NJERZORE

 

Nga Isuf B.Bajrami

 

Çështja çame lindi si problem i mprehtë në marrëdhëniet midis dy vendeve, Shqipërisë dhe Greqisë.

 

Gjenocidi i pashembullt dhe zbim i shqiptarëve etnik (mysliman) nga vendbanimet e tyre historike

 

Qysh në Kongresin e Berlinit më 1878 dhe u përligj mbas vendimeve të Konferencës se Ambasadorëve në Londër më 1913, Çamëria dhe viset e tjera të Shqipërisë iu shkëputën pa të drejtë, duke i kënaqur me aneksimin e tyre, shtetet fqinje.

Qe nga viti 1913,Çamëria konsiderohet,tokë e pushtuar me dhunë nga Greqia.

Çështja Çame është një tragjedi kombëtare, jo vetëm në njerëz por edhe në territore.

Marrja e Krahinës së Çamërisë,kësaj barriere për Greqinë,i hapi dyert pretendimeve absurde të shovinizmit grek për të marrë hapësira të tjera shqiptare.

 

Tragjedia Çame një padrejtësi që kërkon zgjidhje

 

Në skajin më Jugor të Shqipërisë së sotme fillon krahina shqiptare e Çamërisë ose siç quhet sot nga administrata greke Thesproti.

Ajo përbën pjesën më jugore të trevave etnike të Epirit të Jugut të banuara prej shqiptarëve që nga antikiteti (nga kohërat Pellazgo-Ilire) e deri më sot.

Një popull e një vazhdimësi territori etnik. Këtë e dëshmojnë autorët e lashtësisë greke dhe gjithashtu Enciklopedia e madhe greke si dhe shumë autoritete shkencore botërore. Këtë e vërteton prezenca e gjallë, faktori njeri, shqiptar ne gjuhë, kulturë dhe tradita.

Popullsia e Çamërisë ka qenë homogjene shqiptare 99% në qytetet, 100% në fshatra. Historikisht përkatësia fetare e krahinës së Çamërisë,ka kaluar në një proces të gjatë ndryshimesh të diktuara nga rrethana të caktuara historike. Nga paganizmi,ne lashtësi,ne katolicizëm në shekujt e parë pas erës së re deri në shekullin trembëdhjetë-katërmbëdhjetë. Prezencën e besimit katolik në Çamëri e dëshmojnë emrat e shqiptarëve në ato kohë, sidomos e princave të saj si Pjeter Losha, Gjin Bue Shpata, etj,(prania në masë e emrave Gjin,Gjon,Mark,Lek,Pal etj..). Në këto periudha (shekulli 13-14) si rezultat i dyndjeve bizantine në krahinën e Epirit (invazionet greko-serbe),kjo krahinë kaloi në orthodoksizëm. Deri në fillim të shekullit 18, popullsia e kësaj krahine ishte e besimit ortodoks.

Mbas kësaj periudhe fillon procesi i islamizmit në mes të shqiptarëve. Si rezultat i këtij procesi sipas të dhënave statistikore të administratës turke,50% e popullsisë shqiptare u kthyen në besimin islam dhe 50% ruajtën besimin ortodoks. Rreth këtyre shifrave në dëm të etnisë shqiptare është spekuluar deri më sot. Regjistrimi i vitit 1910 i administratës së Turqve të rinj dëshmon se në këtë krahinë jetojnë 83.898 shqiptarë mysliman dhe ortodoks. Ndërsa vjetari statistikor i qeverisë greke i vitit 1936 shënon se në Çamëri banojnë vetëm 26.000 shqiptarë duke mos përmendur shqiptarët ortodoksë të cilët qeveria greke i konsideron si grekë.

Si rezultat i spastrimit etnik (gjenocidit) që u bë në 1944-1945 në krahinën e Çamërisë u dëbuan me dhunë 30.000 shqiptarë mysliman të cilët gjetën strehë në Republikën e Shqipërisë ku jetojnë edhe sot.

Kjo popullatë sot kap shifrën mbi 150,000 vet,shifrën e cila shpjegohet me natalitetin e lartë të kësaj popullate mbas gjenocidit.

Ndërkohë që në Çamëri-Thespasi (Greqi) Komuniteti autokton i shqiptarëve të besimit ortodoks kap shifrën 250-300,000. Ky komunitet sot nuk guxon të vet deklaroj identitetin e vet si rezultat i politikes mohuese e asimiluese qe ndjekin qarqet qeveritare greke ndaj prezencës se etnive në territorin grek.

Dëshmi e pakontestueshme për prezencën e shqiptarëve ortodokse sot në Çameri (Greqi)është edhe gjaku e lidhjet e hershme fisnore që kanë me ta Çamët myslimane,sa do të përpiqen e ta mohojnë këtë prezencë qarqet greke.

Me vendim të Konferencës së Ambasadorëve në Londër më 1913 kjo Krahinë ju shkëput trungut amë dhe ju aneksua shtetit Grek. Megjithë rezistencën dhe kundërshtitë e veta historike, popullata autoktone e Çamërisë,ju nënshtrua fatit tragjik të saj,duke e konsideruar si minoritet etnik shqiptar nën Greqi.

Fati i minoritetit shqiptar të Çamërisë përbën një tragjedi kombëtare shqiptare jo vetëm në territore,por edhe në njerëz.

 

Politika dhe qëndrimi zyrtar grek ndaj minoritetit etnik shqiptar në Çamëri

 

Mbas aneksimit të Çamërisë më 1913 deri më sot popullsia e saj gjatë tërë viteve nën shtetin Grek nuk ka gëzuar asnjë të drejtë njerëzore e kombëtare që i takon.

Qarqet zyrtare greke mbështetur në Konceptin absurd të mohimit të ekzistencës së grupeve etnike në territorin e saj,kanë ndjekur një politike shovene të drejtuar në dy drejtime.

1. Ndaj shqiptarëve të besimit ortodoks,politikën e asimilimit,duke i privuar nga çdo e drejte etnie,;kulture,apo gjuhësore,duke i konsideruar grek,pra ngatërronin me qëllim fenë dhe kombësinë, veprim që e bëjnë edhe sot ndaj shqiptarëve duke pretenduar se të gjithë ortodoksët janë grek.
2. Ndaj shqiptarëve të besimit islam aplikuan politiken e gjenocidit dhe shfarosjen duke mohuar gjithashtu etninë. Në shumë raste me qëllim i kanë konsideruar turko-çam dhe jo shqiptaro-çame.

Kjo tragjedi e projektuar afro 1 shekulli më parë,nga Greqia ju arrit qëllimit në fund të Luftës së Dytë Botërore më 1944-1945 kur banda kriminale të Gjeneralit famëkeq Napolon Zerva realizuan pastrimin etnik të shqiptarëve mysliman të Çamërisë.

 

Gjenocidi,Spastrimi etnik i vazhdueshëm i shqiptarëve në Çamëri

 

Për të realizuar synimet e veta grabitqare qarqet zyrtare greke asnjëherë nuk e respektuan popullatën shqiptare të Çamërisë duke u treguar mosmirënjohëse ndaj ndihmesës së vyer historike,qe ky popull dhe kjo krahinë kanë dhënë historikisht në shekuj për popullin grek.

 

1. Fill mbas aneksimit ajo ka nënshtruar me dhunë popullatën e pafajshme shqiptare,duke vrarë me pabesi 72 burra nga paria e kësaj krahine më 1913 në vendin e quajtur Selan Paramithia (Ajdonat),te cilët kishin shkuar për bisedime me palen greke,si dhe dhjetëra e dhjetëra njerëzve të tjerë të pafajshëm.

Për të dalë persekutimet e qeverisë greke kundër popullsisë shqiptare të Çamërisë,më 8 qershor 1913,patriotët çam kanë protestuar pranë qarqeve Europiane.

 

2. Ajo që tmerroi Çamët si veprim vdekjeprurës për Çamërinë ishin përpjekjet satanike të qeverisë greke më 1923-1924 për t’u përfshirë edhe çamët myslimanë midis Turqve myslimanë që banonin në Greqi,të cilët sipas marrëveshjes së Lozanes,Janar 1923,midis Turqisë dhe Greqisë,do të shkëmbeheshin me Grekët e Anadollit.(1)
   Qeveria greke duke e shkelur në mënyrë flagrante këtë marrëveshje nuk ju përmbajt deklaratës të përfaqësuesit të saj në Lozan Kalamanos,më 19 janar 1923 ku deklaroj se qeveria e tij nuk kishte aspak ndërmend ti fuste në shkëmbim “myslimanët me origjinë shqiptare”,për të cilët ai vetë kishte propozuar se “banojnë me një krahinë të përcaktuat fare e qartë – Epirin”dhe se”ndërsa janë bashkë fetarë me Turqit,nuk janë aspak bashkatdhetarë të tyre”.(2)

Komisioni mikst greko-turk ( në mars 1924)(3),vendosi që kundrejt popullsisë shqiptare të Çamërisë,një realitet etnik dhe historik që njihej edhe nga pala greke,të mos zbatoheshin kurrfarë procedurash apo formalitetesh në kuadrin e shkëmbimit të popullsisë greko-turke.

Në kundërshtim me realitetin historik dhe marrëveshjeve të arritura,qarqet zyrtare greke e detyruan me forcë këmbimin (si skllevërit zezak në mesjetë) të çamëve që arrijnë disa dhjetëra mijëra vetë,duke realizuar në atë kohë një pjesë të planit të harruar për një spastrim etnik të “minoritetit”etnik autokton në trojet e veta.

 

3. Me ardhjen në fuqi të qeverisë fashiste të Joani Metaksanit më 1936,gjendja e popullsisë shqiptare të Çamërisë u rëndua më shumë.

Kjo qeveri zbatoi një politik diskriminimi të paparë. Vazhdoi konolizimi me grekë me qëllim ndryshimin e raporteve të popullsisë. Ndërrimi i emrave shqip të vendbanimeve të shqiptarëve me emrat grek.

Aplikoi një gjenocid të vërtetë,arrestime,internime,konfiskime të pasurisë. Ky program thellohej hap pas hapi duke e bërë jetën e shqiptarëve të padurueshme.

 

4. Gjendja në Çamëri u bë më e turbullt dhe më e rëndë sidomos në prag të Luftës së Dytë Botërore. Në prag të pushtimit të Greqisë nga Italia fashiste, Qeveria Greke bëri mobilizimin e përgjithshëm të popullatës për luftë. Shqiptarët e Çamërisë si nënshtrues të këtij shteti i kërkuan qeverisë së atëhershme greke që t’i mobilizonte edhe ata nën armë për ta luftuar armikun e përbashkët.

E “prekur” thellë nga ky gjest liridashës i çamëve,qeveria greke i falënderoi ata dhe i mobilizoi,por në vend të armëve u dhanë kazma e lopata duke i çuar në prapavijë për të bërë punime të dorës së dytë.

Qeveria Greke me këtë veprim mosbesimi të demostruar hapur e fyen rëndë gatishmërinë e çamëve dhe i distancoi prej saj me qëllim të paramenduar, për të akuzuar më vonë çamët myslimanë si bashkëpunëtorë me pushtuesin.

 

5. Me pushtimin e Greqisë nga Italia autoritetet greke nga frika dhe për çka kishin bërë ndaj popullatës të pambrojtur çame,urdhëruan internimin me forcë të meshkujve nga 14 vjeç e lartë në kampet e përqendrimit në ishujt e detit Egje,Hio,Medilin,Korinthe,etj.
   Gjatë rrugës për në internim qarqet zyrtare greke përpunuan psikozën se ata ishin robër lufte që u kishin vrarë djemtë popullit grek,duke nxitur urrejtjen dhe njëkohësisht për të maskuar të vërtetën,si të pafajshëm të marrë me forcë nga shtëpitë e tyre dhe jo nga fronti i luftës.

Gjatë internimit në kampe të tipit Mathuazen,çamët u keqtrajtuan deri në një zhdukje fizike gradualet të tyre.

Ndërkohë në Krahinën e Çamërisë kishin mbetur gra,pleq e fëmijë të pambrojtur duke u bërë pre e vrasjeve,grabitjeve,përdhunimeve nga banda kriminale greke.
Kur u kthyen nga internimi çamët me shpirtin e tyre të durueshëm për të mos acaruar e thelluar mynxyrën që po ju kanosej nuk ndërmorën asnjë veprim të hakmarrjes por filluan vetëmbrojtjen e tyre duke zgjedhur rrugën e pajtimit. Këtë e dëshmojnë vetë historianët grekë serioz e të ndershëm,dhe qytetarët e tjerë të kësaj krahine.

 

Gjenocidi i pashembullt dhe zbim i shqiptarëve etnik (mysliman) nga vendbanimet e tyre historike

 

Më 27 qershor të vitit 1944 në krahinën e Çamërisë, ndaj popullatës shqiptare myslimane filloi akti i fundit i gjenocidit që çoj në spastrim etnik të kësaj popullate martire.

Banda kriminale e shovinizmit grek derdhen mbi këtë krahinë mizorit më të pashembullta të njerëzimit.

Barbarizmat që ndodhen në kurrizin e kësaj popullate të pafajshme kalojnë çdo cak njerëzor. Vrasje,përdhunime,groposje për së gjalli. Prerje të organeve të ndryshme trupore,hundë,vesh,etj. Gra me gjinjtë të prera e të masakruara,fëmijë të djegur në furrë,gra shtatzëna me barkë të çarë.

Në qytetin e Paramithisë ditën e martë të 27 Qershorit 1944 që është dita e“Shën Bartolemeut”për gjithë Çamërinë brenda 24 orëve u vranë mbi 600 burra,gra e fëmijë.

Në Filat gjatë periudhës qershor 1944-mars 1945 u masakruan dhe u vranë 1286 persona.

Në Gumenicë u vranë 192.

Në Margelliq e Pargë 626 persona, etj.

Ka me qindra të tjerë të paidentifikuar e të zhdukur pa lënë gjurmë.

Janë grabitur të gjitha llojet e orendive shtëpiake në masë ( fshatrat e Çamërisë kanë qenë të përmendura për pajisjet e shtëpive)etj.

-U shkatërruan 68 fshatra;

-U dogjën dhe u rrënuan 5800 shtëpi;

-U shkatërruan të gjitha objektet e kultit si dhe u grabitën pasurit,prona të këtyre kulteve (mbi 80 xhami).

Kjo është pasqyra e barbarizmave shoviniste greke.

 

PASQYRË MASAKRASH GRABITJESH DHE DHUNUMESH TË KRYERA NGA SHOVINISTËT GREKË TEK POPULLSIA SHQIPTARE E ÇAMËRISË GJATË VITEVE 1944-1945

Banorë të masakruar , gra

Të moshuar e të rinjë, 2900

Gra, 214

Fëmijë, 96, nën 3 vjeç 32

Gra të dhunuara, 745

Gra të grabitura, 76

 

GRABITJE PASURIE

Vaj ulliri 8475200 kg

Drithëra 6743400 kv

Kafshë pune 4453

Bagëti të imta 46 435, të trasha 5 137

 

Terrori ishte i përmasave të tilla deri sa detyrohej popullsia shqiptare myslimane të braktisë për shkak të dhunës,trojet e të parëve të tyre mijëvjeçare duke gjetur strehë në Republikën e Shqipërisë mbas marsit të vitit 1945.

Mbi përmasat e kësaj tragjedie dhe qëllimin e saj e dëshmojnë qartë në mënyrë të pakundërshtueshme edhe misionet anglo-amerikane që vepronin në këtë kohë në Greqi dhe në Shqipëri.

 

Përpjekjet për të ndërkombëtarizuar çështjen Çame

 

Mbas dëbimit të dhunshëm, emigrantët çamë që rezultonin me nënshtetësi greke e nënkombësi shqiptare,u organizuan në Shqipëri menjëherë gjatë vitit 1945 dhe nën drejtimin e Komitetit Antifashist Çam sensibilizuan organizmat e ndryshme ndërkombëtare si dhe shtetin amë lidhur me tragjedinë e tyre dhe kërkesat e tyre të ligjshme.

Qeveria e re shqiptare e pas luftës iu drejtua konferencës së Paqes në Paris dhe Konferencës së Ministrave të Jashtëm të Fuqive Aleate jo vetëm duke përkrahur gjendjen rënqethëse të çamëve,por edhe duke kërkuar riatdhesimin e ripronësimin e tyre. Dhe kjo ishte e drejta e tyre e ligjshme që mbrohej edhe nga vendimet e atëhershme ndërkombëtare për të drejtat e pakicave kombëtare.

Tabloja e mjerimit të çamëve dhe kërkesat e tyre u parashtruan edhe në Konferencën e Parisit (1946) prej Ministrit të Jashtëm Shqiptar.

Megjithatë, përpjekjet më të mëdha për ta ndërkombëtarizuar problemin dhe për ta tërhequr përkrahjen e fuqive Aleate i bëri Komiteti Antifashist Nacionalçlirimtar Çam,si përfaqësuesi më i drejtpërdrejtë i popullatës çame.

Janë të shumta Memorandumet dhe telegramet e protestës,që u ka dërguar Fuqive Aleate dhe forumeve përkatëse si Asamblesë së Kombeve të Bashkuara në Londër e New-York, Kryesisë së Ministrave të Jashtëm Aleate në Londër e Moskë, Konferencës së San Franciskos, Qeverisë së Anglisë, Amerikës, Bashkimit Sovjetik, Dhomës së Deputetëve në Uashington, Londër e Moskë, Shtabit të Përgjithshëm të Mesdheut, etj.

 

 

M E M O R A N D U M

I KOMITETIT ANTIFASHIST TË EMIGRANTËVE ÇAMË NË SHQIPËRI

KOMISIONIT HETIMOR TË KËSHILLIT TË SIGURIMIT TË U.N.O.
RRETH TRAJTIMIT DHE MASAKRAVE NË MINORITETIN SHQIPTAR ÇAM NË GREQI

Ne Komiteti Antifashist i Emigrantëve Çamë në Shqipëri, me besim në parimet demokratike dhe humanitare të U.N.O.-s, n’emër të emigrantëve Çamë në Shqipëri, parashtrojmë para Komisionit hetimor të drejtat tona të humbura, shtypjet, persekutimet dhe masakrat që kryen fashistat Grekë për të shfarosur Minoritetin Shqiptar në Greqi. Në vazhdim të protestave dhe kërkesave tona drejtuar Aleatëve të Mëdhenj dhe Kombeve të Bashkuara, ne kërkojmë drejtësi për sa parashtrojmë:

Klika shoviniste dhe reaksionare greke prej 32 vjetëve me rradhe duke shkelur brutalisht çdo parim njerëzor dhe duke mos përfillur as pak traktet Ndërkombëtare kanë përdorur kundër minoritetit Shqiptar në Greqi një politikë çfarosjeje. Qysh me pushtimin grek në Çamëri më 23 shkurt 1913, banda e Deli Janaqit e shtytur dhe e përkrahur nga autoritetet e vëndit masakroi pa më të voglën arsye 72 burra të krahinës Paramithisë në pruan e Selamit. Këto masakra qenë fillimi i çfarosjes së minoritetit Shqiptar dhe zbulojnë orientimin që mori politika greke kundrejt popullatës sonë.

Ndjekjet, persekutimet, burgimet, internimet, torturat, plaçkitjet dhe grabitjet në pretekstin e çarmatimit gjatë vjetëve 1914-1921, veprimtaria terroriste e komitaxhinjve, provakacioni më 1921 i Gjeneral Bairas, të gjitha këto e tregojnë realitetin e mjerrimeve në të cilat u vu popullata e jonë në kohën e pushtimit grek. Koska, Lopsi, Varfanji, Karbunari, Kardhiqi, Paramithia, Margëllëçi, Arpica, Grykohori, etj, janë një pjesë e fshatrave që kanë paguar më shtrejtë këtë terror. Më 1922-1923, qeveritarët e Greqisë vendosën të zbatonin shpërnguljen e elementit mosleman të Çamërisë (duke i gjykuar si turq) në shkëmbim me grekërit e Azisë së vogël (duke i gjykuar sipas fesë). Ky akt i turpshëm i qeveritarëve te Athinës u has në rezistencën tonë dhe në ndërhyrjen e Lidhjes së Kombeve, e cila duke njohur kombesine Shqiptare të popullatës sonë hodhi poshtë vendimin e qeverisë Grek.

Por megjithë ndërhyrjen e Lidhjes së Kombeve dhe të angazhimeve solemne të marra nga qeveria Greke në Lozanë më 16 janar 1923, prapë njerëzit e Athinës vazhduan politikën e tyre të çfarrosjes. Ata përdorën çdo mjet për të vështirësuar qëndrimin në Çamëri të elementit Shqiptar, çpronsuan qindra familje në 6000 ha tokë pa më të voglin shpërblim si në Dushk, Gumenicë, Kardhiq, Karbunar, etj. Qeveria e Athinës vendosi emigrantët e Azisë së Vogël në Çamëri me qëllim që ta popullojë me grekër dhe të krijojë mundësin e emigrimit të popullatës autoktone Shqiptare.

Familje të tëra detyroheshin të braktisin vatanin për në Turqi, Shqipëri, Amerikë e gjetkë dhe fshatra si Petrovci, Shëndëllinja u braktisën krejt nga banorët Shqipëtarë. Në këto rrethana ne nuk gëzuam asnji të drejtë nacionale dhe na pengoheshin akoma edhe Gjuha amtare; në vend të zhvillimit të kulturës kombetare dhe të përparimit, përkrahet fanatizmi dhe injoranca, në vënd të shkollave hapeshin dhe ndihmoheshin klubet fetare në gjuhën arabe, nderkohe qe 95 % të popullatës sonë qëndrojnë akoma analfabet. Krahina e Çamërisë, një vend i pasur dhe i begatshëm, kishte mbetur mbrapa pa zhvillim ekonomik, pa komunikacion dhe në duart e fajdexhinjëve, akaparatorve si Koqoni, Pitulejt, Kufalla, Zhulla, Ringa, etj., që varfëruan dhe skllavërruan gjithë vendin.

Në luftën kundër fashizmit dhe tamam në përfundim të saj forcat reaksionare Monarko-Fashiste të Llakës së Sulit të krijuara nga reaksioni dhe në shërbim te pushtuesit, nën Komandën e Gjeneral Napoleon Zervës, sulmuan dhe masakruan pabesisht banorët Shqiptarë moslemanë të Çamërisë. Në këtë kohë kur trupat e ELAS-it dhe tonat ishin në luftime kundër Gjermanëve, komanda e EOEA në kompromis me Gjermanët operonte për të fituar pozita për luftën vllavrasëse; dhe kur forcat tonat besnike të frymës dhe të vendimeve të marrëveshjes së Kasertës (Sarafis-Zerva) Gusht 1924, zbatonin urdhërat e Komandës së përbashkët në ndjekje të Gjermanëve, Gjeneral Napoleon Zerva, komandant i forcave të rezistencës ne Epir (ELAS – EOEA), urdhëronte njikohësisht operacionet dhe masakrat në kurriz të popullatës të pafajshme të Çamërisë.

Masakrat në Çamëri janë një shkelje flagrante e parimeve njerëzore dhe nje mospërfillje e turpëshme e parimeve dhe e karakterit të luftës antifashiste. Masakrat në Çamëri u kryen në saje të bashkpunimit dhe marrëveshjeve me Gjermanët, të cilët në tërheqje u lanë vendin forcave Zerviste. Ja një fakt konkret i bashkëpunimit ndërmjet forcave Zerviste dhe të atyre Gjermane: Komandanti Zervist Theodhor Vito, i forcave të krahinës së Filatit, nje ditë para hyrjes së forcave Zerviste në Filat dhe pikërisht më 22 shtator 1944 në katundin Fanaromen, 3 km larg Filiatit, u takua me Komandantin e forcave Gjermane në tërheqje. Mbas këtij takimi shohim që ende pa u larguar mirë forcat Gjermane nga Filati, forcat e Theodhor Vitos hynë në Filat. Kështu një bashkpunim i tillë u siguroj forcave Zerviste krahët duke u dhënë mundësi për të filluar terrorin dhe masakrat në një stil të gjërë në të gjitha krahinat e Çamërisë.

Forcat e divizionit X te EOEA nën komandën e Kolonel Vasil Kamarës dhe pikërisht ato të regjimentit XIV të këtij Divizjoni të udhëhequr nga Kranja, me ndihmësa Lefter Strugarit, avokat Stavropullosit, Ballumit, Zotos, kriminelët me damkë Pantazejt, etj., më 27 Qershor 1944 hynë në qytetin e Paramithisë. Në kundërshtim me premtimet e dhëna dhe marrëveshjes së bërë midis Myftiut Hasan Abdullaj nga një anë dhe Shapera me Dhespotin e Paramithisë nga ana tjetër si agjenta të Zervës, filluan masakrat më të poshtra. Burra, gra dhe fëmijë të pa mbrojtur qenë objektivi i Monarko-Fashistëve Grekë. Numri i të masakruarve në Qytetin e Paramithis dhe rrethe arrinë në 600 veta. Më 28 korik 1944 forcat e regjimentit 40 nën Komandën e Agores hynë në Parg ku masakruan 52 burra, gra dhe fëmijë.

Forcat e EOEA nën komandën e Theodhor Vitos, Ilia Kaços, Hristo Mavrudhit, Hristo Kaços, Hari Dhiamantit ,etj., mbasi rrethuan qytetin e Filiatit më 23 Shtator 1944, ditën e Shtunë në mëngjes, hynë në qytet. Po në këtë ditë hynë edhe në Spatar, plaçkitën dhe grabitën të gjitha familjet dhe gjithë ç’ka gjetën. Në mbrëmjen e natës 23 duke u gdhirë 24 Shtator 1944, hynë dhe forcat e komanduara nga Kranjaj, Strugari e të tjerë; me arritjen e këtyre forcave filluan menjëherë masakrat. 47 burra, gra dhe fëmijë u masakruan në Filat dhe 157 numërohen të masakruarit të vrarët dhe të humburit në Spatar, ku një pjesë e mirë e tyre ishin grumbulluar nga katundet të tjera. Të gjitha gratë e reja dhe vajzat u keqpërdorën dhe u çnderuan prej kriminelëve të Zervës. Pak ditë më vonë monarko-fashistat grumbulluan të gjithë burrat që kishin mbetur dhe me vendimin e Gjyqit fallco, Koqinja Kryetar, Stavropullos Prokuror dhe katër anëtarë, 47 shqiptarë të pafajshëm u masakruan. Në Granicë të Filiatit janë mbuluar kufomat e 46 vetave dhe të therrura me thika dhe 45 të tjerë në fushë të Filatit tek ara e Xhelo Metos.

Familje të tëra janë zhdukur me prindër, fëmijë dhe foshnjë në djep. Gratë dhe vajzat u çnderuan. Me qindra deklarata të atyre që shpëtuan përshkruajnë vrasjet dhe vuajtjet e pasosura nga ata del qarte kriminaliteti dhe qëllimi i veprimeve të monarkofashistëve në Çamëri. Ja disa shembuj: Sanije Bollati në Paramithi është djegur me benzinë mbasi iu prenë sisët dhe iu nxerrën sytë. Ymer Muratin e vranë dhe e bënë copa-copa në Paramithi. Në shtëpinë e Sulo Tarit ishin grumbulluar më se 40 gra dhe Çili Popova nga Popova i veshur ushtarak me një grup ushtarësh hyri brenda, muarrën gratë dhe vajzat më të bukura dhe filluan t’i çnderonin në një dhomë tjetër. Ulurima e vajzave e të grave arrrinin kulmin. Kjo poshtërsi vazhdoi gjithë natën. Seri Fejzo, Fizret Sulo Tare, etj. ishin objekt i këtyre poshtërsive. Hilmi Beqirin nga Filati mbasi e plagosën para familjes së tij, e lanë dhe ikën. Familja për ta siguruar e strehon tek dentisti Mavrudhiu, ai e mban për disa orë, por më vonë lajmëron ta marrin dhe e çojnë tek Stavro Muhaxhiri, kurse vetë largohet për tek Shuaip Metja ku ishin mbledhur shumë familje. Andartët informohen, e marin, më parë i nxjerrin dhëmbët e floririt me darë dhe mbasandej e vranë.

Malo Muhon plak 80 vjeçar i sëmurë prej katër vjetësh vritet me sopatë para së shoqes. Trutë i kërcyen në prehër të së shoqes e cila pasi ia mblodhi e mbuloi me jorgan dhe iku. Në Spatar Abdul Nurçe merret e çohet në Filat zbathur, zvarriset nëpër rrugë të qytetit dhe më në fund vritet para shtëpisë së Nidh Tafeqit. Familja e Lile Rustemit nga Shulashi e përbërë prej 16 vetash në shumicë fëmijë, zhduken krejtësisht pa shpëtuar as edhe një. Xhelal Minit nga Paramithija ia prenë kokën me bajoneta mbi trupin e Myfti Hasan Abdullaut. Sali Muhdinit, Abedin Bakos, Muhamet Pronjes dhe Malo Sejdiut iu prenë gishtrat, hundët, gjuhën dhe këmbët dhe kur këta ulurinin nga dhëmbjet e mëdha, andartët Zervist këndonin këngët e komandantit të tyre dhe gëzoheshin kur shikonin këto tmerre. Më në fund i vranë në çengelat e kasapëve.

Eshtref Himi qytetar nga Paramithija deklaron sa vijon për masakrat në Paramithi: Të martë më 27 Qeshor 1944 n’ora 7 të mëngjesit hyjnë në Paramithi monarko-fashistat grekë të komanduar nga Kolonel Kamara, Major Krasnja, Kapiten avokat Kristo Stavropulli, Kapiten avokat Lefter Strugari, N/Toger Nikolla Çenos, etj. Porsa hyjnë në qytet u dha urdhëri që kërkush të mos lëvizte nga vendi sepse nderi, liria dhe pasuria nuk do të prekeshin n’asnjë mënyrë. Në mbas dreke filluan menjëherë arrestimet ndër gra, burra dhe çiliminj, kurse nga ana tjetër fillon vjedhja. Të gjithë burrat deri të nesërmen u vranë. Pasi më mbajtën 4 ditë në burg më lanë të lirë për të varrosur të vrarët. Në vendin e quajtur Kisha e Aj Jorgjit munda të njoh 5 nga personat e vrarë, të tjerët ishin bërë të panjohur për shkak të torturave të pësuara. Të pesë viktimat e njohura prej meje janë: Met Qere, Sami, Asim, Mahmut Kupi, Adem Beqiri e Haki Mile. Pas dy ditësh më shpien pas “Galatajt” në afërsi të shtëpisë së Dhimitër Nikollës, ku ishin vrarë 8 veta. Nuk munda t’i njoh pasi ishin bërë copa-copa. Ngado shiheshin kufoma njerëzish.

E quajtuna Sanije Bollati, pasi pësoi tortura të frikshme e dogjën të gjallë me benzinë. Kjo tragjedi pati vënd të mërkurën dhe të premtën në mëngjes, trupi i saj u transportua i mbuluar në një batanije nga e ëma e saj e dy bashkëqytetarët të cilët e vendosën në një qilar me urdhër të monarko-fashistave që s’linin asnjë ta shikonin. Atje kjo grua e mjerë vdiq pas pesë ditësh dhe kufoma e sajë ishte plot me krymba. Gjithçka deklaroj i kam parë me syte e mij. Në fillim u msheha për pesë ditë rresht në një tavan kur monarko-fashistat më arrestuan dhe më prezantuan para major Kranjajt i cili pas pytjeve të shkurtëra urdhëroi burgimin tim. Në burg gjeta 380 persona ndër të cilët gra dhe fëmijë. 120 nga këta vdiqën urije. 4 persona dhe unë qëndruam 15 ditë në burg dhe m’andej na përrcuallën për në Prevezë prej kah shkuam në Janinë ku qëndruam 40 ditë. Atje pësuam tortura të papërshkruara. Pastaj me ardhjen në këtë qytet të trupave t’EAM-it ne u liruam.

Dërvish Sulo nga katundi Spatar i Filiatit i përshkruan në këtë mënyrë në Spatar: Në mëngjezin e një të Shtune të Shtatorit 1944 gjithë popullata u grumbullua përpara xhamisë së fshatit Spatar. Ushtarët filluan grabitjet dhe çnderimet ndër gra, vajza e deri në plaka. Paçe Çulani 50 vjeçare uçnderua, u grabit, iu prenë flokët mandej veshët dhe më në fund u vra në bahçen e saj n’afërsi të grurit të Miços. Në shtëpinë t’onë ishte vendosur familja e Sako Banushit nga Skopjona prej tetë vetash, gra, burra dhe fëmijë. Pasi u çnderuan gratë të cilave iu shpuan gjirët me thika, të gjithë u masakruan. Në shtëpi të Damin Muhametit u vranë 5 gra dhe 3 fëmijë. Në shtëpi të Fetin Muhametit u torturua dhe mandej u çnderua Hane Isufi së bashku me një grua tjetër. Në shtëpinë e Dul Sherifit iu pre koka plakut 80 vjeçar Sulejman Dhrimicës dhe së shoqes së tijë. Në shtëpine e Mete Brahos u dogjën të gjallë 20 persona, gra, fëmijë dhe burra. Kije Nurqi 76 vjeçare u therr me thikë. Në vreshtin e Zulës dhe në kopshtin e Avdyl Nurçes pashë 30 persona të masakruar. Në shtëpinë e Haxhi Latifit u çnderuan vajzat e Haxhi Culanit kurse në banesën e Mejdi Metës u çnderua Hava Ajshe dhe Nazo Arapi mandej kjo e fundit u masakrua.

Viktimat dhe humbjet simbas statistikave të deritanishme gjatë masakrave të 1944 dhe 1945 në kurriz të Shqiptareve në Greqi arrin numrin 2877, të ndarë si vijon: Filati dhe rrethi 1286, Gumenica dhe rrethi 192, Paramithi dhe rrethi 673 dhe Mërgëlliçi dhe Parga 620. Ky qe fati i gjithë atyre që nuk mundën të largohen nga Çamërija me përjashtim të disa pak grave që janë sot dëshmitare të gjalla të kësaj masakre ngjethëse në Paramithi në Prag, Spatar dhe Filat. Përmes gojës së tyre del qartë dhe lakuriq kriminaliteti i akteve barbare t’organizuara nga reaksioni monarko-fashist grek në Çamëri. Kjo kasaphëne që u frymëzua prej ndjenjave më të ulta të urrejtjes shovene dhe fetare përfundoi me shpërnguljen me forcë të afro 28000 Çamëve që erdhën dhe u strehuan në Shqipëri me kondidat më të vajtueshme.

68 katunde me 5800 shtëpi u grabitën, u shkatërruan dhe u dogjën. Nga llogaritja e dëmeve rezulton të kenë mbetur në Çamëri dhe grabitur nga forcat monarko-fashiste të Zervës 17000 kokë bagëti të holla, 1200 të trasha, 21000 kv bereqet dhe 80000 kv vaj, gjithashtu dhe produkti i vjetit 1944-45 që arrin në 11000000 kg bereqet dhe 3000000 kg vaj. Gjatë emigracionit 110000 kokë bagëti e hollë dhe 2400 bagëti e trashë ngordhën dhe humbën.

Nga gjithë kjo del e qartë katastrofa e madhe ekonomike që pësoj popullata jonë duke mbetur nëpër rrugët e emigracionit vetëm me rrobat e trupit. Çamëria në luftën e madhe antifashiste dha materialisht dhe moralisht. Popullata e Çamërisë u hodh pa rezerva në një luftë totale kundër pushtuesit dhe formoi batalionin IV të regjimentit XV-të të ELAS-it. Nga popullsia e vogël e Çamërisë dolën më tepër se 500 luftëtarë që luftuan vendosmërisht kundër pushtuesve nazifashistë dhe tradhëtarëve zervistë. Gjaku i dëshmorëve Muharrem Myrtezai, Ibrahim Hallumi, Hysen Vejseli, etj., që u derdh së bashku me atë të partizanëve grekë në Qafat e Qeramicës, dëshmojnë konkretisht këtë fakt. Në përfundim të luftës dhe në çlirimin e vendit nga pushtuesi trupat e komanduara nga Gjenerali Napoleon Zervos operonin në krahinat dhe fshatrat tona jo si çlirimtarë, por si xhelate dhe armiq të betuar të elementit Shqiptar në Çamëri.

Në marrëveshjen e Casertas (Zarafi-Zervas) Gusht 1944, trupat e rezistencës viheshin në fronte të përbashkëta kundër ushtrise naziste, nën një komandë të përbashkët dhe në zona të caktuara operative. Kjo marrëveshje u shkel në Çamëri. Trupat Zerviste ranë në kompromis me Gjermanët dhe duke qëlluar forcat tona penguan veprimtarinë e Batalionit IV-të Regj. XV-të në zonën e caktuar të Filatit. Operacionet dhe masakrat në krahinën e Filatit lidhen direkt me këtë situatë dha janë në kundërshtim të hapët me besimin dhe frymën e bashkëpunimit të vendosura në Caserta. Akoma dhe fshati i fundit i Çamërisë, Koska, një nga baza e organizimit të forcave të rezistencës së Frontit Nacional Çlirimtar në Çamëri, u shkatërrua dhe u doq si përfundim i aktit për shkatërrimin e Çamërisë. Një komision i Këshillit Antifashist Çam u dërgua më 30-X-1944 n’Athinë pranë qeverisë greke të z. Papandreu me një votim proteste kundër masakrave në Çamëri duke kërkuar njëkohësisht frenimin e tyre. Qeveria e Papandreut nuk deshi të mirrte asnjë masë dhe angazhim për sa iu parashtrua.

Mbas operacioneve të Dhjetorit 1944, me çlirimin e Çamërisë nga pushtuesi zervist, një pjesë e popullatës sonë u riatdhesua përsëri dhe u vendos në krahinën e Filatit. Më 12 Mars 19445 forcat qeveritare të garnizonit të Korfuzit duke e shkelur marrëveshjen e Varkizës ne Shkurt 1945 organizuan dhe kryen pabesisht masakrat e shëmtuara të Vanrës (Filatit), të cilat nxorrën në shesh edhe një herë lakuriq qëndrimin dhe politikën e autoriteteve përgjegjës të qeverisë greke në lidhje me çfarosjen e popullatës Shqiptare të Çamërisë. Në mbështetje të kësaj situate të konstatuar, Misioni UNRRA-s në Shqipëri pati aprovimin nga qendra e Washingtonit për akordinim në favor të emigrantëve 1450000 dollarë si ndihmë e menjehershme ndaj gjëndjes sonë të vështirë. Edhe në këto kondita emigrantët Çamër vazhduan të kontribuojnë gjithnjë më tepër për Frontin. Në konferencën e Shalësit (Konispol) mbajtur në fund të Shtatorit 1944 zëri i Çamëve n’emigrim u ngrit më i fortë për bashkëpunim kundër pushtuesit dhe padrejtësive të monarkofashistëve Grekë. Më 23 Shtator 1945 në Kongresin e Vlorës delegatët Çamër që përfaqësonin të gjitha grupet e emigrantëve Çam në Shqipëri u shprehën kundër masakrave të monarko-fashistëve grekë të kryera mbi ta dhe kërkuan me anë memorandumesh drejtuar Konferencës së Londrës shqyrtimin e problemit të tyre dhe dënimin e shkaktarëve të gjakderdhjes së kotë në Çamëri dhe të vuajtjeve të pakufi. Kongresi përfundoi me një rrezolutë ku përmblidhen të gjithë punimet e tij.

Gjatë emigracionit për shumë herë ne i jemi drejtuar botës për të drejtat t’ona të mohuara dhe kemi kërkuar riatdhesimin. Më 30 Tetor 1944 Këshilli Antifashist Çam i dërgonte një votim proteste Qeverisë së Bashkimit Kombëtar Grek, Shtabit të Përgjithshëm të Mesdheut, Qeverive Aleate, Komitetit Qendror t’EAM-it ku flitet për barbarizmat e fashistëve Grek në Çamëri. Më 9 Maj 1945 Këshilli Antifashist Çam iu dërgon Misioneve Ushtarake Aleate kopjen e telegramit drejtuar Kryetarit të Konferencës San Franciskos mbi të drejtat e Çamëve në bazë të kartës s’Atlantikut. Më 27 Qeshor 1945 telegrame proteste kundra masakrave në Çamëri jane drejtuar nga Këshilli Antifashist Çam Qeverisë Demokratike të Shqipërisë, Misioneve Aleate Ushtarake Sovjetike, Angleze, Amerikane, Franceze, Çekosllovake, Legatës Jugosllave, Shqiptarëve t’Amerikës, Italisë dhe Bullgarisë. Promemorja drejtuar z. Hutxhinson deputet Laburist i Britanisesë Madhe ë 26-XI-1945. Telegram drejtuar Drejtorise së Përgjithshme të UNRRA-s nga Komiteti Antifashist Çam (25-9-1945) ku kërkohen ndihma. Memorandum drejtuar kryesis së Konferencës së Ministrave të Jashtëm Aleat në Londër nga Delegatet e Kongresit Çam me 3-4-9-1945. Memorandum drejtuar Asamblesë së Kombeve të Bashkuar në Londër prej Komitetit Antifashist Çam më 11 Janar 1946 ku rivlersohen masakrat dhe kërkohen të drejtat. Memorandum drejtuar Asamblesë së Kombeve të Bashkuara në New-York nga Komiteti Antifashist Çam më 25 Tetor 1946, etj.

Ne jemi viktimë e rregjimit monarkist që sot sundon në Greqi. Së bashku me popullin vëlla grek ne vuajmë pasojat e terrorit të zi të shpërthyer prej tyre në gjith Greqinë. Pë dy vjet e gjysmë ne po vërvitemi Shqipëris në mizerje larg Atdheut ndërsa vendet tona të pasura shfrytzohen pa të drejte nga agjentët e Monarko-Fashistave në Çamëri. Vuajtjet tona gjatë emigracionit kanë qenë dhe janë pa kufi. Me mijra kanë vdekur nga kjo situatë e krijuar. Megjithatë protestat e bëra dhe të drejta që na përkasin ne vazhdojmë të qëndrojmë akoma n’emigracion ndërsa Qeverija Greke merr masa dhe vendos në Çamërinë t’onë pa asnjë të drejtë banorë të huaj për të penguar kthimin tonë. N’emër të popullatës sonë ne protestojmë edhe një herë për të gjithë këto ne i parashtrojmë Komisionit Hetimor të Këshillit të Sigurimit t’UNO-s tragjedin e luajtur në Çamëri dhe heqim vërejtjen për një akt barbar të kryer me qëllim çfarosje të popullatës sonë. Ne theksojmë nevojën e përfundimit të shpejt të problemit Çam dhe kemi bindje se do të gjejnë zgjidhje kërkesat tona që janë:

1. Marrja e masave i imediate për pengimin e vendosjes së elementeve të hua në vatrat tona.
2. Riatdhesimi i të gjithë çamëve.
3. Kthimin e pasurise, shpërblimin e dëmeve tona shkaktuar në pasuri të lujtëshme dhe të palujtëshme.
4. Ndihmë për rindërtimin e vatrave dhe vendosjen tonë.
5. Sigurimin dhe garancin që rrjedhin prej traktateve dhe mandateve ndërkombëtare, si sigurimi i të drejtave civile, politike, kulturale dhe sigurimi personal.
6. Gjykimi dhe dënimi i të gjith përgjegjësave të krimeve të kryera.

 

Duke ju shprehur konsideracjone tona më të shquara,

 

Komiteti Antifashist i Emigrantëve Çamë

Taho Sejho, Kasem Demi, Rexhep Çami, Tahir Demi, Vehip Demi, Dervish Dojaka, Hilmi Seiti. T i r a n ë 1947

 

Këto mbeten kërkesa dhe protesta pa përkrahje e pa përgjigje. Përgjigje dhe përkrahje nuk i dhanë as përfaqësuesit e misionit angleze,amerikane,ruse dhe jugosllave që morën pjesë në Kongresin e Dytë Çam që u mbajt në Vlorë (Shqipëri më 1945) dhe që e panë me sy Katastrofën e kësaj popullate.

Në vitin 1946-1947 Komisioni Ndërkombëtar Hetimor i OKB-së gjatë verifikimit të kësaj tragjedie në të dyja anët e kufirit shtetëror konkludoi me fakte dhe dëshmi të gjalla mbi përmasat dhe realitetin e masakrave dhe të kësaj tragjedie të dhimbshme.

Mbas kësaj, vetë Forumi Ndërkombëtar i UNRRA-së duke e kategorizuar popullatën çame të dëbuar si emigrante, dhe një ndihme ekonomike mbi 1.2 milion dollarë USA dhe ndihma të tjera materiale për mijëra refugjatë të pa bukë dhe të pastrehë çam.

Ndërkohë që çamët shpresonin për një zgjidhje të të drejtave legjitime,përpjekjet e tyre u pasuan me një heshtje të patolerueshme.

Kjo periudhë ( 1947-1990)është një nga aktet më të rënda të kësaj tragjedie. Një heshtje e tillë me shkaqe dhe pasoja të thella ende është enigmë.

 

Qëndrimi zyrtar grek mbas dëbimit të myslimanëve nga Çamëria

 

1. Ndaluan me dhunë çdo përpjekje për ta ruajtur identitetin e origjinës së popullatës shqiptare të besimit ortodoks të cilët banojnë sot e kësaj dite në Çamëri (Thesporoti).Ndalej përdorimi i gjuhës amtare shqipe të flitej në mjediset urbane dhe një sërë masash të tjerat asimiluese me qëllim që të humbasin vetëdijen e origjinës së tyre kombëtare.

Si rezultat i kësaj politike asimiluese shtypëse e diskriminimi ,popullsia shqiptare e besimit ortodoks nuk guxon sot të vetë deklarohet në Çamëri.

2. Mbas vitit 1945 filloi edhe aksioni për ndryshimin e strukturave demografike të Çamërisë,kolonizimi me grek,arumun,rom,etj. i vendbanimeve të çamëve të përndjekurit. Qëllimi që krahina e Çamërisë të ndryshoj fizionominë,por edhe për faktin tjetër se qarqet zyrtare greke nuk kishin besim që kjo krahinë të mbetej nën duart e çamëve ortodoks.
3. Pronat dhe pasuritë e çamëve të dëbuar pjesën më të madhe të tyre qeveria greke jua ka dhënë në përdorim këtyre kolonëve por pa të drejtë tapie.
4. Qeveria e sotme greke ndjek një politikë diskriminimi ndaj çamëve në Shqipëri duke i penguar për ti parë vatrat e tyre.

Ajo i frikohet të vërtetës, ringjalljes tradicionale të vëllamërisë,midis çamëve ortodoks dhe myslimanë.

5. Ndryshoi përfundimisht toponomastikën shqipe me grekë në vendbanimet e shqiptarëve në Çamëri.

 

Demokratizimi në Shqipëri dhe trajtimi i problemit

 

Si rezultat i pluralizmit në Shqipëri,në janar 1991 u krijua Shoqëria Politike Atdhetare “Çamëria”si vazhduese e përpjekjeve dhe aspiratave të popullatës martire të Çamërisë.

Problemi i Çamërisë është në programin e shumicës së partive politike në Shqipëri të cilat po bëjnë përpjekje për zgjidhjen e këtij problemi në përputhje me frymën e standardet e dokumenteve ndërkombëtare të OKB-së,KSBE-së,e Këshillit të Evropës mbi të drejtat e njeriut.

Qeveria greke dhe personalitetet e larta të saj deri tani kanë mbajtur një qëndrim mohues.

Sipas qëndrimit zyrtar grek,çamët myslimanë nuk do të lejohen të kthehen në Greqi,”sepse kanë bashkëpunuar me okupatorët italo-gjermanë në Luftën e Dytë Botërore dhe si të tillë ata janë kriminel Lufte dhe janë dënuar sipas ligjeve greke”. (K.Micotaqis,Tiranë,maj 1992).

 

Kjo është një “hipotezë” sa e pa vërtetë aq edhe e falsifikuar.

 

Të konsiderohesh çamët “kriminel”në një kohë kur ata kanë derdhur gjakun,bashkë me grekët,për çlirimin e përbashkët, është krim i inskenuar politiko-diplomatik.

Sepse:çamët nuk kanë bashkëpunuar me okupatorët të çfarëdolloj qofshin por janë viktima të tyre.

-Në qoftë se në Çamëri ka patur disa dhjetëra “Kolaboracionalistë” (fenomen që është vërtetuar për të gjitha shtetet që janë pushtuar nga nazifashizmi,gjatë Luftës së Dytë Botërore)në Greqi si të tillë kanë qenë 30.000 veta me gjeneral Ralisin në Krye.

Askush ata sot nuk i akuzon në Greqi,përkundrazi janë rehabilituar me amnistinë e përgjithshme që ka bërë ky shtet.

-Është fakt historik se çamët janë rreshtuar ndër të parët në rezistencën greke kundër pushtuesit të përbashkët (në radhët e ELAS-it dhe EAM-it).

-Ekzistojnë dokumente e dëshmi të pakundërshtueshme mbi të vërtetën e tragjedisë çame.

-Ekzistojnë dokumente të RAJH-ut gjerman që dëshmojnë se Napolon Zerva një nga përgjegjësit kryesore të gjenocidit ndaj çamëve ka qenë bashkëpunëtor i Gestapos Gjermane.

-Nuk mund të fajësohet një popullatë prej 30.000 vetë sepse ,sipas gjyqeve speciale politike të inskenuara e në mungesë të çamëve të dëbuar se janë dënuar sipas ligjeve greke 1930 vete.

Ky qëndrim zyrtar grek nuk është aspak në nderin e Qeverisë “Demokratike” Greke,e cila ka firmosur të gjitha konventat ndërkombëtare për të Drejtat e Njeriut dhe nuk e akuzojnë sot si fajtore për këto tragjedi,por nuk është aspak humane që të bëhesh bashkëfajtor me autorët e një tragjedie nga më të rëndat e pas Luftës së Dytë Botërore në Evropë duke përdorur akuza falëse e të fshehësh qëllimin e vërtetë. Kjo tragjedi për sa kohë do të qëndroj pezull ajo edhe më shumë do të rëndoj ndërgjegjen e popullit grek.

 

Problem që pret zgjidhje.

 

Popullsia shqiptare e martirizuar e Çamërisë sot në Evropën e dimensionit humane kërkon përpara të gjitha forumeve ndërkombëtare. Përpara të gjitha qarqeve shtetërore, politike-diplomatike Evropiane. SHBA-së e më gjerë, i drejtohet Qeverisë dhe Popullit Grek për përkrahje dhe zgjidhjen e drejtë të kërkesave të saja legjitime e njerëzore:

1. Kërkojmë që Shteti dhe Qeveria Greke si anëtare e Komunitetit Evropian, anëtare e 12-shes Evropiane ,si shtet që ka firmosur të gjitha Aktet Ndërkombëtare për të Drejtat e Njeriut dhe respektimin e pakicave kombëtare, të njohin të drejtat tona të mohuara.
2. Kërkojmë që Shteti dhe Qeveria Greke të pranojnë realitetin historik të “Çështjes Çame”.
3. Të njihen të drejtat juridike e civile të çamëve të dëbuar më 1944-1945 nga vatrat e tyre autoktone, të drejtën mbi pasuritë dhe pronat e ligjshme të tyre.
4. Kërkojmë që Shteti dhe Qeveria Greke të lejojë dhe mundësojë Qarkullimin e lirë të kësaj popullate për të parë vatrat e të parëve.

 

Vendi i Lekës;20.06.2020

 

 

 

 

 

 

 

 

 

THE CHAMERIA  TRAGEDY WILL SAY: GENOCIDE, ETHNIC  CLEANSING , WINNING WAR, GOAL OF HUMAN RIGHTS

 

By Isuf B. Bajrami

 

The Cham issue arose as a sharp problem in relations between the two countries, Albania and Greece.

 

 

Unparalleled genocide and deportation of ethnic (Muslim) Albanians
from their historic settlements

 

As early as the Congress of Berlin in 1878 and was justified after the decisions of the Conference of Ambassadors in London in 1913, Chameria and other parts of Albania were unjustly separated, satisfying their annexation, neighboring countries.

Since 1913, Chameria has been considered a land forcibly occupied by Greece.
The Cham issue is a national tragedy, not only in people but also in territories.

The acquisition of the Province of Chameria, this barrier for Greece, opened the door to the absurd claims of Greek chauvinism to take other Albanian spaces.

 

The Cham tragedy is an injustice that requires a solution

 

At the southernmost tip of present-day Albania begins the Albanian province of Chameria or as it is called today by the Greek administration Thesprotia.

It is the southernmost part of the ethnic areas of southern Epirus inhabited by Albanians since antiquity (from the Pelasgian-Illyrian times) to the present day.

A people of a continuum ethnic territory. This is evidenced by the authors of Greek antiquity and also the great Greek Encyclopedia as well as many world scientific authorities. This is confirmed by the living presence, the human factor, Albanian in language, culture and traditions.

The population of Chameria has been homogeneous Albanian 99% in the cities, 100% in the villages. Historically, the religious affiliation of the province of Chameria has undergone a long process of change dictated by certain historical circumstances. From paganism, in antiquity, to Catholicism in the first centuries after the new era until the thirteenth-fourteenth century.

The presence of the Catholic faith in Chameria is evidenced by the names of Albanians at that time, especially of its princes such as Pjeter Losha, Gjin Bue Shpata, etc. (mass presence of names Gjin, Gjon, Mark, Lek, Pal etc ..). In these periods (13th-14th centuries) as a result of the Byzantine invasions of the province of Epirus (Greco-Serbian invasions), this province turned to Orthodoxy. Until the early 18th century, the population of this province was of the Orthodox faith.

After this period, the process of Islamism among Albanians begins. As a result of this process, according to statistical data from the Turkish administration, 50% of the Albanian population converted to Islam and 50% maintained the Orthodox faith. These figures to the detriment of Albanian ethnicity have been speculated to date. The 1910 census of the administration of the young Turks proves that there are 83,898 Muslim and Orthodox Albanians living in this province. While the statistical yearbook of the Greek government of 1936 states that only 26,000 Albanians live in Chameria, not to mention the Orthodox Albanians whom the Greek government considers Greek.

As a result of the ethnic cleansing (genocide) that took place in 1944-1945 in the province of Chameria, 30,000 Muslim Albanians were forcibly expelled who found refuge in the Republic of Albania where they still live today.

Today’s population is over 150,000, which is explained by the high birth rate of this population after the genocide.

Meanwhile, in Chameria-Thespasi (Greece) the autochthonous community of Albanians of the Orthodox faith reaches the figure of 250-300,000. Today, this community must not declare its identity as a result of the policy of denial and assimilation pursued by Greek government circles against the presence of ethnic groups in Greek territory.

The indisputable evidence for the presence of Orthodox Albanians today in Chameria (Greece) is the blood and early tribal ties that Muslim Chams have with them, as much as Greek circles will try to deny this presence.

With the decision of the Conference of Ambassadors in London in 1913, this Province was separated from the mother trunk and annexed to the Greek state. Despite its historical resistance and opposition, the autochthonous population of Chameria succumbed to its tragic fate, considering it an ethnic Albanian minority under Greece.

The fate of the Albanian minority of Chameria constitutes an Albanian national tragedy not only in the territories, but also in the people.

 

Greek politics and official attitude towards the Albanian ethnic minority in Chameria

 

After the annexation of Chameria in 1913 until today, its population throughout the years under the Greek state has not enjoyed any human and national rights that belong to it.

Greek official circles, based on the absurd concept of denying the existence of ethnic groups in its territory, have pursued a two-way chauvinist policy.

1. To the Albanians of the Orthodox faith, the policy of assimilation, depriving them of any ethnic, cultural, or linguistic rights, considering them Greek, so they deliberately confused religion and nationality, an action they still do today towards Albanians, claiming that all Orthodox are Greek.
2. To the Albanians of the Islamic faith, they applied the policy of genocide and extermination, also denying ethnicity. In many cases, they have deliberately considered them Turkish-Cham and not Albanian-Cham.

This tragedy, designed almost a century ago, by Greece, achieved its goal at the end of World War II in 1944-1945 when the criminal gangs of the infamous General Napolon Zerva carried out the ethnic cleansing of the Muslim Albanians of Chameria.

 

Genocide, the continuous ethnic cleansing of Albanians in Chameria

 

In order to achieve their predatory intentions, the official Greek circles never respected the Albanian population of Chameria, showing ingratitude for the valuable historical contribution that this people and this province have historically given to the Greek people for centuries.

1. Immediately after the annexation, she violently subjugated the innocent Albanian population, treacherously killing 72 men from the leadership of this province in 1913 in a place called Selan Paramithia (Ajdonat), who had gone for talks with the Greek side, as well as dozens and dozens of other innocent people.

To protest the Greek government’s persecution of the Albanian population of Chameria, on June 8, 1913, Cham patriots protested in front of European circles.

2. 2. What terrified the Chams as a deadly act for Chameria were the satanic efforts of the Greek government in 1923-1924 to include Muslim Chams among the Muslim Turks living in Greece, who under the Lausanne Agreement, January 1923, between Turkey and Greece, would be exchanged with the Greeks of Anatolia. (1)

By flagrantly violating this agreement, the Greek government did not abide by the statement of its representative in Lausanne, Kalamanos, on January 19, 1923, stating that his government had no intention of exchanging “Muslims of Albanian origin” for whom he himself had proposed that “they live with a province that you have made very clear – Epirus” and that “while they are religious together with the Turks, they are not their compatriots at all.”

The Mixed Greek-Turkish Commission (March 1924) (3) decided that against the Albanian population of Chameria, an ethnic and historical reality recognized by the Greek side, that no procedures or formalities be implemented in the framework of the exchange of the Greek-Turkish population. .

Contrary to historical reality and the agreements reached, official Greek circles forcibly forced the exchange (like the black slaves in the Middle Ages) of the Chams numbering in the tens of thousands, realizing at the time part of a forgotten plan for ethnic cleansing. Autochthonous ethnic “minority” in their own lands.

3. 3. With the coming to power of the fascist government of Joani Metaksani in 1936, the situation of the Albanian population of Chameria worsened.

This government pursued a policy of unprecedented discrimination. The consolidation with the Greeks continued in order to change the population ratios. Changing the Albanian names of the Albanian settlements with the Greek names.
Applied a real genocide, arrests, internments, confiscations of property. This program deepened step by step, making the lives of Albanians unbearable.

4. 4. The situation in Chameria became more turbulent and more difficult, especially on the eve of World War II. On the eve of the occupation of Greece by fascist Italy, the Greek government mobilized the general population for war. The Albanians of Chameria, as subjects of this state, asked the then Greek government to mobilize them under arms to fight the common enemy.

Deeply “touched” by this freedom-loving gesture of the Chams, the Greek government thanked them and mobilized them, but instead of weapons they were given picks and shovels, taking them to the background to do second-hand work.

With this openly demonstrated distrust, the Greek government severely insulted the readiness of the Chams and distanced itself from it with premeditated intent, to later accuse the Muslim Chams of collaborating with the occupier.

5. 5. With the occupation of Greece by Italy, the Greek authorities, out of fear of what they had done to the defenseless Cham population, ordered the forcible deportation of 14-year-old men to concentration camps in the Aegean, Hio, Medilin, Corinthian islands. etc.

On the way to exile, official Greek circles elaborated on the psychosis that they were prisoners of war who had killed the sons of the Greek people, inciting hatred and at the same time masking the truth, as innocents forcibly taken from their homes and not from the front. war.

During the internment in Mathuazen-type camps, the Chams were mistreated to the point of gradual physical extinction.

Meanwhile, in the Province of Chameria, women, the elderly and children were left unprotected, becoming victims of murders, robberies, rapes by the Greek criminal gang.

When the Chams returned from exile with their patient souls so as not to aggravate and deepen the threat they were threatening you with, they did not take any action of revenge but began their self-defense by choosing the path of reconciliation. This is evidenced by the serious and honest Greek historians themselves, and other citizens of this province.

 

Unparalleled genocide and deportation of ethnic (Muslim) Albanians
from their historic settlements

 

On June 27, 1944, in the province of Chameria, against the Albanian Muslim population, the last act of genocide led to the ethnic cleansing of this martyred population began.

The criminal gang of Greek chauvinism pours over this province the most unparalleled cruelty of humanity.

The barbarism that lies at the expense of this innocent population surpasses any human goal. Murder, rape, burial alive. Cutting of various bodily organs, nose, ears, etc. Women with severed and massacred breasts, children burned in the oven, pregnant women with cracked boats.

In the city of Paramithia on Tuesday, June 27, 1944, which is the day of “St. Bartholomew” for all Chameria, within 24 hours, over 600 men, women and children were killed.

In Filat during the period June 1944-March 1945 1286 people were massacred and killed.

192 were killed in Gumenica.

In Margellic and Parga 626 people, etc.

There are hundreds of others unidentified and missing without a trace.

All types of home furnishings have been looted en masse (the villages of Chameria have been mentioned for home appliances), etc.

– 68 villages were destroyed;

– 5800 houses were burned and demolished;

– All cult objects were destroyed and the property of these cults (over 80 mosques) was looted.

This is a reflection of Greek chauvinist barbarism.

 

OVERVIEW extortion and massacres DHUNUMESH COMMITTED BY THE POPULATION TO ALBANIA Greek chauvinist Cham DURING 1944-1945

inhabitants massacred, women,

old and young, in 2900

women, 214

children, 96, 32 years under three

battered women, 745

Gra robbed, 76

 

PROPERTY BUILDINGS

Olive oil 8475200 kg

Cereals 6743400 kv

Working animals 4453 Small cattle

46 435, thick 5 137

 

The terror was of such proportions that the Albanian Muslim population was forced to flee due to violence, the lands of their millennial ancestors finding refuge in the Republic of Albania after March 1945.

The Anglo-American missions operating in Greece and Albania at this time clearly testify to the magnitude of this tragedy and its purpose.

 

Efforts to internationalize the Cham issue

 

After the violent expulsion, the Cham immigrants who resulted in Greek citizenship and Albanian nationality, were organized in Albania immediately during 1945 and under the leadership of the Cham Anti-Fascist Committee sensitized various international organizations and the mother country regarding their tragedy and their demands. legitimate.

After the war, the new post-war Albanian government addressed the Paris Peace Conference and the Conference of Foreign Ministers of the Allied Powers, not only supporting the alarming situation of the Chams, but also demanding their repatriation and repatriation. And that was their legitimate right to be protected even by the then international decisions on the rights of national minorities.

The picture of the misery of the Chams and their demands were also presented at the Paris Conference (1946) by the Albanian Foreign Minister.

However, the greatest efforts to internationalize the problem and to attract the support of Allied powers were made by the Cham National Anti-Fascist Committee, as the most direct representative of the Cham population.

There are numerous memoranda and telegrams of protest sent to the Allied Powers and relevant forums such as the United Nations Assembly in London and New York, the Presidency of the Allied Foreign Ministers in London and Moscow, the San Francisco Conference, the Government of England. , America, the Soviet Union, the Chamber of Deputies in Washington, London and Moscow, the General Staff of the Mediterranean, etc.

 

M E M O R A N D U M

OF THE ANTIFASHIST COMMITTEE OF THE CAME EMIGRANTS IN ALBANIA

INTRODUCTORY COMMISSION OF THE UNION SECURITY COUNCIL ON
TRAINING AND MASSACRES IN THE ALBANIAN GAM CHINA MINORITY

 

We, the Anti-Fascist Committee of Cham Emigrants in Albania, trusting in the democratic and humanitarian principles of UNO, on behalf of the Cham emigrants in Albania, present to the Commission of Inquiry our lost rights, oppression, persecution and massacres committed by Greek fascists for exterminate the Albanian Minority in Greece. Following our protests and demands to the Great Allies and the United Nations, we demand justice for what we present:

The chauvinist and reactionary Greek clique for 32 years, brutally violating every human principle and disregarding international treaties, has used a policy of extermination against the Albanian minority in Greece. As early as the Greek occupation of Chameria on February 23, 1913, Deli Janaqi’s gang, driven and supported by the local authorities, massacred for the slightest reason 72 men of the province of Paramithia in the Selamus basin. These massacres were the beginning of the extermination of the Albanian minority and reveal the orientation that Greek politics took towards our population.

Persecution, persecution, imprisonment, exile, torture, looting and robbery under the pretext of disarmament during the years 1914-1921, the terrorist activity of the commanders, the provocation in 1921 of General Bairas, all this shows the reality of the misery in which the population and ours at the time of the Greek occupation. Koska, Lopsi, Varfanji, Karbunari, Kardhiqi, Paramithia, Margëllëçi, Arpica, Grykohori, etc., are part of the villages that have paid the most for this terror. In 1922-1923, the Greek government decided to implement the relocation of the non-German element of Chameria (judging them as Turks) in exchange for the Greeks of Asia Minor (judging them by religion). This shameful act of the Athenian government was met with resistance and the intervention of the League of Nations,

But despite the intervention of the League of Nations and the solemn commitments made by the Greek government in Lausanne on January 16, 1923, the people of Athens continued their policy of disarmament. They used every means to make it difficult for the Albanian element to stay in Chameria, depriving hundreds of families of 6,000 hectares of land without the slightest reward, such as in Dushk, Gumenica, Kardhiq, Karbunar, etc. The government of Athens placed the immigrants of Asia Minor in Chameria in order to populate it with Greeks and create the possibility of emigration of the autochthonous Albanian population.

Entire families were forced to leave their homeland for Turkey, Albania, America and elsewhere, and villages such as Petrovci and Shëndëllinja were completely abandoned by Albanian residents. In these circumstances we did not enjoy any national rights and our mother tongue was still hindered; instead of the development of national culture and progress, fanaticism and ignorance are supported, instead of schools, religious clubs in Arabic were opened and helped, while 95% of our population is still illiterate. The province of Chameria, a rich and prosperous country, had been left behind without economic development, without traffic and in the hands of usurers, accountants such as Koqoni, Pitulejt, Kufalla, Zhulla, Ringa, etc., who impoverished and enslaved the whole country.

In the fight against fascism and just at the end of it, the reactionary Monarcho-Fascist forces of Lula e Sulit created by the reaction and in the service of the occupiers, under the command of General Napoleon Zerva, treacherously attacked and massacred the Albanian non-Germanic inhabitants of Chameria. At this time when ELAS troops and ours were in combat against the Germans, the EOEA command in compromise with the Germans operated to gain positions for the fratricidal war; and when our forces loyal to the spirit and decisions of the Treaty of Caserta (Sarafis-Zerva) August 1924, carried out the orders of the Joint Command in pursuit of the Germans, General Napoleon Zerva, Commander of the Resistance Forces in Epirus (ELAS – EOEA), simultaneously ordered operations and massacres at the expense of the innocent population of Chameria.

The massacres in Chameria are a flagrant violation of human principles and a shameful disregard for the principles and character of the anti-fascist war. The massacres in Chameria were carried out thanks to cooperation and agreements with the Germans, who withdrew from the Zervist forces. Here is a concrete fact of cooperation between the Zervist and German forces: Zervist Commander Theodhor Vito, of the forces of the province of Filat, a day before the entry of the Zervist forces in Filat and exactly on September 22, 1944 in the village of Fanaromen, 3 km from Filiat, met with the Commander of the German retreating forces. After this meeting we see that before the German forces left Filati, Theodhor Vito’s forces entered Filat.

The forces of the X Division of the EOEA under the command of Colonel Vasil Kamara and precisely those of the XIV Regiment of this Division led by Kranja, with the help of Lefter Strugari, lawyer Stavropullos, Ballum, Zotos, criminals with Pantazej stamps, etc., on 27 June 1944. entered the city of Paramithia. Contrary to the promises made and the agreement reached between Mufti Hasan Abdullaj on the one hand and Shapera with the Despot of Paramithia on the other hand as agents of Zerva, the most vicious massacres began. Unprotected men, women and children were the target of the Greek Monarcho-Fascists. The number of people massacred in the city of Paramithis and districts reaches 600 people. On July 28, 1944, Regime 40 forces under the Agora Command entered Parg where they massacred 52 men, women and children.

EOEA forces under the command of Theodhor Vito, Ilia Kaço, Hristo Mavrudhi, Hristo Kaço, Hari Dhiamanti, etc., after encircling the city of Filiat on 23 September 1944, entered the city on Saturday morning. On the same day, they entered Spatar, looted and looted all the families and everything they found. On the evening of the 23rd, at dawn on September 24, 1944, the forces commanded by Kranjaj, Strugari and others entered; with the arrival of these forces the massacres immediately began. 47 men, women and children were massacred in Filat and 157 counted the massacred killed and missing in Spatar, where a good portion of them had been collected from other villages. All the young women and girls were abused and dishonored by Zerva’s criminals. A few days later, the monarcho-fascists gathered all the remaining men and with the decision of the fake Court, Koqinja Kryetar, Stavropullos Prosecutor and four members, 47 innocent Albanians were massacred. In Granica, Filiat, the bodies of 46 people were stabbed and stabbed, and 45 others were found in Filati field near the field of Xhelo Metos.

Entire families have disappeared with parents, children and babies in the cradle. Women and girls were dishonored. Hundreds of statements from those who escaped describe the killings and the suffering that followed, and the criminality and purpose of the actions of the monarcho-fascists in Chameria became clear. Here are some examples: Sanije Bollati in Paramithi was burned with gasoline after her breasts were cut and her eyes were taken out. Ymer Murat was killed and torn to pieces in Paramithi.

More than 40 women had gathered at Sulo Tari’s house, and Chili Popova from Popova, dressed in military uniform, entered with a group of soldiers, took the most beautiful women and girls, and began to disperse them to another room. The screams of the girls and women reached their peak. This vileness continued all night. Seri Fejzo, Fizret Sulo Tare, etj. were the object of these vices. Hilmi Beqiri from Filati, after being injured in front of his family, left him and fled. To provide for him, the family shelters him at the dentist Mavrudhiu, he keeps him for a few hours, but later announces that they will take him and take him to Stavro Muhaxhiri, while he himself leaves for Shuaip Metja, where many families had gathered. The Andarts are informed, take it, first pull out the gold teeth with tongs and then kill it.

Malo Muhon, an 80-year-old patient who has been ill for four years, is killed with an ax in front of his wife. His brain jumped into his wife’s lap, which he collected and covered with a quilt and fled. In Spatar Abdul Nurçe is taken and taken to Filat barefoot, dragged through the city streets and finally killed in front of Nidh Tafeqi’s house. The family of Lile Rustemi from Shulashi, consisting of 16 people, mostly children, disappear completely without saving even one. Xhelal Mini from Paramithija was beheaded with bayonets on the body of Mufti Hasan Abdulla. Sali Muhdin, Abedin Bakos, Muhamet Pronja and Malo Sejdiu had their fingers, noses, tongues and legs cut off, and when they sat down with great pain, the Zervist andarts sang the songs of their commander and rejoiced when they saw these horrors. They were finally killed in the butchers’ dens.

Eshtref Himi, a citizen from Paramithia, states the following about the massacres in Paramithi: On Tuesday, June 27, 1944, at 7 am, Greek monarcho-fascists under the command of Colonel Kamara, Major Krasnja, Captain Lawyer Kristo Stavroprugulli, Captain Stokat Leok enter Paramithi. , N / Toger Nikolla Çenos, etj. As soon as they entered the city, they were ordered not to leave the place because honor, freedom and wealth would not be affected in any way. After lunch, arrests of women, men and women began immediately, and the theft began. All the men were killed by the next day. After being held in prison for four days, I was released to bury the dead. At the place called Church of St. George I was able to recognize 5 of the people killed, the others had become unknown due to the torture suffered. The five victims known to me are: Met Qere, Sami, Asim, Mahmut Kupi, Adem Beqiri and Haki Mile. After two days, they took me after “Galataj” near the house of Dhimitër Nikolla, where 8 people were killed. I couldn’t recognize them after they were torn to pieces. Human corpses were everywhere.

My name was Sanije Bollati, after she was subjected to horrific torture and burned alive with gasoline. This tragedy took place on Wednesday and Friday morning, her body was transported covered in a blanket by her mother and two fellow citizens who placed it in a cellar by order of the monarcho-fascists who left no one to look at it. . There this wretched woman died after five days, and her body was full of worms. Everything I declare I have seen with my own eyes. At first I hid for five days in a row when the monarcho-fascists arrested me and introduced me to Major Kranjaj, who after a short interrogation ordered my imprisonment. In prison I found 380 people, including women and children. 120 of these died of starvation. 4 people and I stayed in prison for 15 days and then we were transferred to Preveza from where we went to Ioannina where we stayed for 40 days. There we suffered indescribable torture. Then with the arrival of EAM troops in this city we were released.

Dervish Sulo from Spatar Village of Filiat describes them in this way in Spatar: On the morning of a Saturday in September 1944 the entire population gathered in front of the mosque in the village of Spatar. Soldiers began looting and dishonoring women, girls, and even the elderly.

Paçe Çulani, 50, was disgraced, robbed, had her hair cut off, and finally killed in her garden near Miço’s wheat. Sako Banushi’s family from Skopjona of eight people, women, men and children, had settled in our house. After the women who were stabbed in the chest were dishonored, they were all massacred. 5 women and 3 children were killed in Damin Muhameti’s house. At Fetin Muhameti’s house, Hane Isufi was tortured and then disgraced along with another woman. The head of 80-year-old Sulejman Dhrimica and his wife were beheaded at Dul Sherif’s house. Twenty people, women, children and men were burned alive at Mete Brahos’ home. Kije Nurqi, 76, was stabbed. I saw 30 massacred people in Zula’s vineyard and in Avdyl Nurçe’s garden.

Victims and casualties according to current statistics during the massacres of 1944 and 1945 at the expense of Albanians in Greece reaches the number 2877, divided as follows: Filati and district 1286, Gumenica and district 192, Paramithi and district 673 and Mërgëlliçi and Parga 620. This was the fate of all those who could not leave Chameria except for a few women who are today living witnesses to this horrific massacre in Paramithi in Prague, Spatar and Filat. Through their mouths, the criminality of the barbaric acts organized by the Greek monarcho-fascist reaction in Chameria becomes clear and naked. This butcher’s shop, which was inspired by the lowest feelings of chauvinistic and religious hatred, ended with the forced displacement of nearly 28,000 Chams who came and took refuge in Albania with the most mournful condoms.

68 villages with 5800 houses were looted, destroyed and burned. From the calculation of the damages, it turns out that 17000 head of cattle, 1200 fat, 21000 kv of blessings and 80,000 kv of oil, as well as the product of the year 1944-45, which reaches 11000000 kg, were left in Chameria and robbed by the monarcho-fascist forces of Zerva. blessings and 30,000,000 kg of oil. During the emigration, 110,000 head of cattle and 2,400 head of cattle died.

From all this it is clear the great economic catastrophe that our population is suffering by remaining on the roads of emigration only with the clothes of the body. Chameria in the great anti-fascist war gave materially and morally. The population of Chameria jumped unreservedly into a total war against the invaders and formed the IV Battalion of the 15th ELAS Regiment. More than 500 fighters from the small population of Chameria came out resolutely fighting against the Nazi-fascist occupiers and traitorous traitors. The blood of the martyrs Muharrem Myrtezai, Ibrahim Hallumi, Hysen Vejseli, etc., which was shed together with that of the Greek partisans in Qafat e Qeramicës, concretely prove this fact. At the end of the war and in the liberation of the country from the invader, the troops commanded by General Napoleon Zervos operated in our provinces and villages not as liberators.

In the Treaty of Caserta (Zarafi-Zervas) August 1944, resistance forces were put on common fronts against the Nazi army, under a joint command, and in certain operational areas. This agreement was violated in Chameria. Zerviste troops compromised with the Germans and by firing our forces prevented the activity of the IV Reg. XV in the designated area of ​​Filat. Operations and massacres in the province of Filati are directly related to this situation and are in clear contradiction with the trust and spirit of cooperation established in Caserta. Even the last village of Chameria, Koska, one of the bases for organizing the resistance forces of the National Liberation Front in Chameria, was destroyed and burned as the end of the act for the destruction of Chameria. A commission of the Cham Antifascist Council was sent to Athens on June 30, 1944, to the Greek government of Mr. Papandreou with a protest vote against the massacres in Chameria while demanding their curbing. Papandreou’s government did not want to take any action or commitment.

After the operations of December 1944, with the liberation of Chameria from the occupier, a part of our population was repatriated and settled in the province of Filati. On March 12, 19445, the government forces of the Corfu garrison, violating the Varkiza agreement in February 1945, organized and treacherously carried out the ugly massacres of Vanra (Filati), which once again exposed the attitude and policy of the responsible authorities of the Greek government. regarding the extermination of the Albanian population of Chameria. In support of this situation, the UNRRA Mission in Albania had the approval of the Washington Center for Coordination in favor of Immigrants $ 1450,000 as immediate assistance to our plight. Even in these conditions, the Cham emigrants continued to contribute more and more to the Front.

At the conference of Shales (Konispol) held at the end of September 1944, the voice of the Chams in exile became stronger for cooperation against the occupiers and the injustices of the Greek monarcho-fascists. On September 23, 1945, at the Vlora Congress, the Cham delegates representing all Cham immigrant groups in Albania spoke out against the massacres of Greek monarcho-fascists committed against them and demanded memoranda addressed to the London Conference examining their problem and condemning it. the causes of the vain bloodshed in Chameria and the boundless suffering. Congress ended with a resolution summarizing all its work.

During emigration we have repeatedly appealed to the world for our denied rights and demanded repatriation. On October 30, 1944, the Cham Anti-Fascist Council sent a protest vote to the Government of the Greek National Union, the General Staff of the Mediterranean, the Allied Governments, the Central Committee of the EAM where the barbarism of the Greek fascists in Chameria was discussed. On May 9, 1945, the Cham Anti-Fascist Council sent to the Allied Military Mission a copy of the telegram to the President of the San Francisco Conference on Cham rights based on the Atlantic Charter. On June 27, 1945, telegrams of protest against the massacres in Chameria were sent by the Cham Anti-Fascist Council to the Democratic Government of Albania, the Allied Military, Soviet, British, American, French, Czechoslovak, Yugoslav Legation Mission, Albanian Albanians, America, Italy and Bulgaria.

The memorandum addressed to Mr. Hutxhinson MP Laburist of Great Britain on 26-XI-1945. Telegram addressed to the General Directorate of UNRRA by the Cham Anti-Fascist Committee (25-9-1945) asking for help. Memorandum addressed to the Chairman of the Conference of Allied Foreign Ministers in London by the Delegations of the Cham Congress on 3-4-9-1945. Memorandum addressed to the United Nations Assembly in London by the Cham Anti-Fascist Committee on 11 January 1946, reiterating the massacres and demanding their rights. Memorandum addressed to the United Nations Assembly in New York by the Cham Anti-Fascist Committee on October 25, 1946, etc.

We are victims of the monarchist regime that rules in Greece today. Together with the Greek brother people, we are suffering the consequences of the black terror that has erupted from them all over Greece. For two and a half years now, we have been flocking to Albania in misery away from our homeland, while our rich countries are being exploited unjustly by the agents of the Monarcho-Fascists in Chameria. Our suffering during emigration has been and is limitless. Thousands have died from this situation.

However, the protests and the rights that belong to us, we continue to be in emigration while the Greek Government takes measures and decides in our Chameria without any right foreign residents to prevent our return. On behalf of our population, we protest once again for all this, we submit to the Commission of Inquiry of the Security Council of UNNO ​​the tragedy played in Chameria and we warn against a barbaric act committed with the aim of exterminating our population. We emphasize the need to end the Cham problem as soon as possible and we are confident that our demands, which are:

1. Taking immediate measures to prevent the placement of foreign elements in our hearths.
2. Repatriation of all Chams.
3. Return of property, compensation of our damages caused to movable and immovable property.
4. Help rebuild the hearths and our setting.
5. Insurance and guarantee deriving from international treaties and mandates, such as the provision of civil, political, cultural and personal security.
6. Trial and conviction of all perpetrators of crimes committed.

 

Expressing to you our most remarkable considerations,

 

Taho Sejho, Kasem Demi, Rexhep Çami, Tahir Demi, Vehip Demi, Dervish Dojaka, Hilmi Seiti. Iran 1947

Anti-Fascist Committee of Cham Emigrants

 

 

These demands and protests remain unanswered and unanswered. Representatives of the British, American, Russian and Yugoslav missions who attended the Second Cham Congress held in Vlora (Albania in 1945) and who witnessed the catastrophe of this population did not give an answer or support.

In 1946-1947, the UN International Commission of Inquiry during the verification of this tragedy on both sides of the state border concluded with vivid facts and evidence on the scale and reality of the massacres and this painful tragedy.

After that, the UNRRA International Forum itself categorized the Cham population expelled as immigrants, and an economic aid of over US $ 1.2 million and other material assistance to thousands of homeless and homeless Cham refugees.
While the Chams hoped for a solution to legitimate rights, their efforts were followed by an intolerable silence.

This period (1947-1990) is one of the most serious acts of this tragedy. Such silence with deep causes and consequences is still an enigma.

 

The official Greek position after the expulsion of Muslims from Chameria

 

1. 1. Any attempt to preserve the identity of the origin of the Albanian population of the Orthodox faith who live today in Chameria (Thesporoti) was forcibly stopped. in order to lose consciousness of their national origin.

As a result of this oppressive assimilationist policy and discrimination, the Albanian population of the Orthodox faith must not today declare itself in Chameria.

2. 2. After 1945, the action for the change of the demographic structures of Chameria, the colonization with Greek, Aromanian, Roma, etc. began. of the Cham settlements persecuted.

The intention was for the province of Chameria to change its physiognomy, but also for the other fact that the official Greek circles did not trust that this province would remain in the hands of the Orthodox Chams.

3. 3. The properties and assets of the deported Chams, most of them by the Greek government, have been given to these settlers for use, but without the right to tap.
4. 4. The current Greek government pursues a policy of discrimination against the Chams in Albania, preventing them from seeing their homes.

She fears the truth, the traditional revival of brotherhood, between Orthodox and Muslim Chams.

5. 5. It finally changed the Albanian toponymy with Greek in the settlements of the Albanians in Chameria.

 

Democratization in Albania and tackling the problem

 

As a result of pluralism in Albania, in January 1991 the Patriotic Political Society “Chameria” was established as a continuation of the efforts and aspirations of the martyred population of Chameria.

The problem of Chameria is in the program of most political parties in Albania which are making efforts to solve this problem in accordance with the spirit and standards of international documents of the UN, the CSCE, and the Council of Europe on human rights. .

The Greek government and its top personalities have so far maintained a negative stance.

According to the official Greek position, Muslim Chams will not be allowed to return to Greece, “because they have cooperated with the Italian-German occupiers in World War II and as such they are war criminals and have been convicted under Greek law.” (K.Micotaqis, Tirana, May 1992).

This is a “hypothesis” that is both untrue and falsified.

To consider the Chams “criminal” at a time when they have shed blood, together with the Greeks, for common liberation, is a staged political-diplomatic crime.
Because: the Chams have not cooperated with the occupiers of any kind but are their victims.

– If in Chameria there were several dozen “Collaborationists” (a phenomenon that has been proven for all states that were occupied by Nazism, during the Second World War) in Greece as such there were 30,000 people with General Ralis in Krye.
No one is accusing them in Greece today, on the contrary, they have been rehabilitated with the general amnesty granted by this state.

– It is a historical fact that the Chams were among the first to join the Greek resistance against the common occupier (in the ranks of ELAS and EAM).

– There are indisputable documents and evidence on the truth of the Cham tragedy.

– There are German RAJH documents proving that Napolon Zerva, one of the main perpetrators of the genocide against the Chams, was a collaborator of the German Gestapo.

– A population of 30,000 cannot be blamed because, according to special political trials staged and in the absence of deported Chams, they were convicted under Greek law 1930 themselves.

This official Greek position is not at all in honor of the Greek “Democratic” Government, which has signed all international conventions on Human Rights and does not accuse it today of being guilty of these tragedies, but it is not at all humane to become an accomplice with the perpetrators of one of the worst post-World War II tragedies in Europe using apologies and hiding the real purpose. As long as this tragedy lasts, it will further aggravate the conscience of the Greek people.

 

Problem that awaits solution.

 

The martyred Albanian population of Chameria today in Europe of the human dimension seeks before all international forums. Before all European state, political-diplomatic circles. To the United States and beyond, it addresses the Greek Government and People for support and the fair resolution of its legitimate and human demands:

1. 1. We demand that the State and the Greek Government, as a member of the European Community, a member of the 12th European Council, as a State which has signed all International Human Rights Acts and respect for national minorities, recognize our denied rights.
2. 2. We demand that the State and the Greek Government accept the historical reality of the “Cham issue”.
3. To recognize the legal and civil rights of the Chams expelled in 1944-1945 from their autochthonous hearths, the right to their property and legal properties.
4. 4. We demand that the Greek State and Government allow and enable the free movement of this population to see the hearths of the former.

 

Lekë place; 06/20/2020