TREGIM
C’tè bèjmè me °LULEGJEMBIN PLEQERI°
Ah,,,Pleqèri,,,,Pleqèri,qè asnjeri nuk e do e as njeri nuk u pèrpoq qè tè nxirte njè medikament qè pleqèri tè mos kishte.Pleqèri je lulegjembi,shpirti nuk do t’a quajmè ashtu po dhe pa dèshirèn tonè ashtu èshtè.Detyra jonè èshtè qè tè paktèn,gonxhetè dhe luletè e lule gjembit tonè t’i bèjmè sa mè tè bukura,me aromè e nektarè.Kètè kemi nè dorè,ne tè dashur bashkèmoshatarè duke i u drejtuar specialistève qè merren me ruajtjen,mirèmbajtjen dhe forcimin e shèndetit tè njeriut nè çdo moshè.Ne nuk duhet tè lejojmè vehten qè tè bèhemi miqè tè krevatit para kohe.Pèr kètè pa tjetèr duhen ndjekur tè gjitha kèshillatè e specialistève;Si ato tè mjekut nèpèrmjet kontrolleve tè ndryshème tè gjendjes shèndetèsore.Duhet tè konsultohemi me specialistè tè riaftèsimit fizik,pèr mènyrèn e veprimeve fizike ditore,me njè program tè mirèfillt shkencor,sipas moshès ,gjendjes sè organizmit,vazhdueshmèrisè sè aktivitetit fizik tè mè parshèm. Profesjonit qè ke ushtruar,peshès tènde,sèmundjeve qè mundè tè keshè kaluar,gjendjes shoqèrore si dhe seksit,etj.E nè bazè tè kètyre pèrpilohet dhe programi i veprimtarisè aerobike.E domosdoshème èshtè dhe kèshilla e dietollogut,pèr specifikèn e moshès dhe gjendjes sè organizmit.E ne sot kètè ilaç mendojmè se kemi gjetur e t’a pèrdorim sa mè me efikasitet pèr tè zgjatur jetèn tonè aktive.Nuk duhet harruar se çdo individ ka veçoritè e tijè individuale,qè duhen patur parasyshè nga hartuesi i programit tè riaftèsimit fizik.Edhe koha,kushtet klimaterike,terreni,veshèmbathja,etj.duhen parashikuar.Mos t’i nènvleftèsojmè as lojratè kolektive tè tavolinès,se ato pèr tè moshuarit janè tè nevojèshme. Aty heqin stresin e moshès,rrisin kolektivitetin shoqèror,humorin,vrasin kohèn e lirè,zhvillojnè memorjen,bèjnè shaka,rrisin pèrqèndrimin etj.Po duhet qè asnjè herè tè mos haqrrojnè,aerobinè,lèvizjet e rekomanduara qè i lejon mosha.Tè dashur bashkèmoshatarè,le tè bashkohemi tè gjithè me mendimin qè mos tè n’a quajnè “PLAK”:-Po tè n’a thonè: ”I MOSHUAR PO ME SHENDET TE PJOTE”. Kjo dojet kènaqèsija jonè.Dhe ky èshtè nektari e polena e lulegjembit tonè.Po kamè edhe njè porosi;-Dihet nga mekanika apo rezistenca materjale dhe nga detalet e makinave;Se çdo detal qè punon nè lèvizje punon me njè limit orèsh tè caktuara apo tè llogaritura me afèrsi me njè plus—minus orèshè.Edhe organet e organizmit tonè afèrsisht edhe ata kètè parim kanè,pra punojnè me orè pune.Kuptohet qè ka dhe faktorè qè ndihmojnè nè zgjatjen apo dhe shkurtimin e kètyre orève tè punès.Nè zgjatjen dihen kryesishtqè janè:-Trasègimija,mirèrritja,gjèndja e mirè ekonomiko-sociale,rregulli i jetès,puna e rregullt,humori i mirè,veprimtarija e regullt jetèsore,marrja nè mènyrè sistematike me sport nè mènyrè shkencore,aplikimi i drejtè i punès me pushimin,shfrytèzimi me dobi i faktorève natyror diell—ajèr –ujè,si dhe gjendja e mirè shèndetèsore etj.Ndèrsa nè uljen e orève tè punès sè organeve tona nuk èshtè vèshtirè tè njihe;–Janè jeta e çregullt,mos ushqyeshmèrija e mirè dhe jo sistematike,punèt e vèshtira,lodhjetè e mèdha,sèmundjet e ndryshème,dhjamosja e tepèrt,dieta e pa rregullt,mos pjesèmarrja nè aktivitete sportive ose marrja me sport jashtè rregullave dhe jashtè mundèsive tè organizmit,pra sforcimeve tè mèdha fizike tè shpeshta.Prandaj nuk duhet tè veprojmè kuturu e me hamendje;–Se kèshtu ka vepruar edhe “X”e kèshtu do veprojè edhe unè.Jo kèshtu se medalja ka dy anè,duhet kujdes. Kamè njohur plotè tè moshuar qè aplikojnè aerobinè nè mènyrè tè pamvarur dhe tè pa kontrolluar. Ka dhe nga ata qè mburren per volumin e madhè qè aplikojnè,sidomos nè vrapime,not,lojra apo edhe nè sallonet e aerobisè e tè forcès.E kur u thua, tè pèrgjigjen;–kèshtu bèjnè edhe disa tè tjerè qè ne i shohim dhe i imitojmè,ata janè shumè mirè me shendet. Jo zotrinjè mos veproni kèshtu se èshtè gabim e dèmton shèndetin. Ju nuk e dini se ç’moshè kanè ata,gjèndjen e tyre shèndetèsore,kohèn qè ata merren me stèrvitje si dhe kualitetin e tyre fizik sè bashku me veçoritè e organizmit tè tyre. Ju duhet tè pèrshèndeteni pèr pèrpjekjetè qè bèni pèr tè ruajtur e forcuar shèndetin,po nuk duhet tè veproni gabim,se kaloni nè anèn tjetèr tè medaljes. Aplikimi i drejtè shkencorè i aerobisè,ka shumè anè pozitive pèr pèrmirèsimin e shèndetit tonè.Po rèndèsi ka qè ajo mos tè braktiset edhe nga faktorè siç n’a ndodhi tani me COVID-19.Ajo duhet aplikuar nè kushte shtèpije dhe nè mènyrè individuale pa ndèrprerje,sipas mundèsive dhe kushteve. Pra çdo person tè mundohet t’a kthejè aerobinè shèndetèsore nè steriotip tè veprimtarisè sè tijè ditore. Ai duhet tè aplikojè aq ushtrime sa i do,apo i kènaqet trupi. Dhe jo sa i thonè njerèzit jo specialista.Nè biseda apo konsultime qè kamè patur me disa persona qè aplikojnè aerobinè nè mènyrè tè pamvarur shpesh nuk kamè dalè fitimtarè.Njè shoku,aplikues i rregullt i aerobisè,i flisnja;–Tè lutem mos bèjè kaq shumè volum,se je nè moshèn e tret e nuk do bèhesh sportist ,nuk tè kèrkohet cilèsi pèr rezultat,po ti kèrkon vetèm pèr tè ruajtur e forcuar shèndetin.Bravo po jo kaq shumè volum sportiv.Zakonisht ai çdo ditè bènte rreth 90—120 minuta vrapim pa ndaluar fare,e pulsi,pra tè rrahuratè e zemrès nè fund tè vrapimit i shkonte afèrsisht tek 162 tè rrahura nè minutè dhe i qetèsohej pas 3 minutash.Gjè jo normale.Ai ishte sistematik e normalisht pèr moshèn qè kishte duhej t’i qetèsohej pèr rreth 80 sekonda,qè tè shkonte aty ke 90 tè rrahura nè minutè.Bisedoja shpesh,po ishte i fiksuar,nuk lèvizte nga e tija,megjithèse ishte nè moshèn 75 vjeçare.Nuk bènte asnjè ditè pushim.I flisja jo pèr tè gjithè organet,po si shembull i merja vetèm zemrèn.Zemra eshtè llogaritur nga shumè fiziollogè tè mdhenjè nè botè,se si mesatare rrahjesh pèr moshèn tènde gjatè gjithè jetès,natyrisht nè kushte normale,ka njè numur °X° rrahjejesh me plus minuset e kushteve jetèsore.Kèshtu e ka parashikuar Zoti,Perendija.Duke vepruar si vepron ti e mbush kètè numur mè shpejt se sa t’a ka parashikuar jetesèn ai atje lartè,pamvarèsisht nga kalitja yte,qè edhe ajo ka rèndèsi po ti edhe atè e kosumon para kohe.Fuqija sido qè tè pèrpiqesh nuk èshtè mè ajo qè ka qenè.Nuk bindej e vazhdonte,e me keqèardhje pa pritur duke ecur rrugès njè ditè tè me shi lexojè ne afishet ne mur emrin e tijè qè ishte ndarè nga jeta.Mè erdhi shumè keq.Kjo nuk do thotè qè te kemi frikè nga sporti,jo tè dashur bashkèmoshatarè se ai èshtè domosdoshmèri pèr ne,èshtè ilaçi kundra plakjes,e tek ai duhet tè mbèshtetemi mè shumè se te cilido ilaç qè mund tè n’a rekomandojnè.Po ama duhet t’a aplikojmè sipas rregullave e disiplinès shkencore aerobike qè n’a rekomandojnè specialistèt e mjekèt pèrkatès.Sipas gjendjes,moshès dhe seksit,fillimisht zbatoni parimin e gradualitetit,nga e lehta ,pra distanca,koha,peshatè,lojratè,notimi,biçikleta,ecja,ushtrimet e lira e çdo veprim nè fillim sa mè lehtè e nè kohè tè shkurtèr. Dhe duke kaluar tek parimi i sistematicitetit, qè çdo javè duke shtuar kohè e ushtrimit e duke zvogèluar kohèn e pushimit.Konkretisht,nè qoftèse duam tè bèjmè 5000 m.vrapim,nè fillim e bèjmè kèshtu:–E ndajmè nè 10 seanca nga 500 m.e mbas çdo 500m. Bèjmè aq kohè pushim sa n’a u desh kohè pèr tè pèrshkuar 500m.Pamvarèsisht nga gjendja se jemi nè fillim tè aerobisè pulsi pas çdo 500 m. nuk duhet tè kaloi 136—140 tè rrahura nè minutè.Dhe mos nis 500m.tjetèr pa ardhur pulsi tek 90 tè rrahuratè nè minutè.Ritmi natyrisht qè èshtè i lehtè.Kjo punè vazhdon zakonisht njè javè.mè pas rritet distanca e segmenteve tè vrapimit tè 5000m.e bèhet 6x830m. e nè çdo stacion bèhet aq pushim sa pulsi tè shojè 90 tè rrahura nè minutè.Pra ndiqet ky parim edhe javèt e tjera ,duke zgjatur distancèn e segmentève tè 5000 m. e duke pritur vlerèn 90 tè rrahuratè e pulsit nè minutè.Pastajè pasi tè arrihet kalitja e organizmit,segmentet nuk kanè shumè rèndèsi,po pushimi nèpèr tè gjitha aktivitet aerobike ka rèndèsi e mundohuni qè tè mos nisni veprimtari me puls mè tè lartè se numuri 90 tè rrahura nè minutè.Ky parim ndiqet nè tè gjitha veprimtaritè aerobike tè moshès sè tretè.Tè dashur bashkèmoshatarè apo bashkèmoshatare,duajeni JETEN.Ajo èshtè dhurata mè e madhe qè Zoti,Perndija n’a ka dhènè,ruajeni,forcojeni e jetojeni sa mè gjatè nè mènyrè aktive.Dihet se lumi jonè i jetès do derdhet nè det,oqean apo liqen,po rèndèsi pèr ne ka qè kèsajè rrjedhje t’i bèjmè sa mè shumè kthesa e thellèsira qè rrjedha tè vonohet sa mè shumè pèr tè shkuar nè grykèderdhjen e sajè te pakthyeshme.
ASLLAN KASA:
