Prof Asllan Quqalla

Shprehja artistike si stilemë në varacionin poetikë

Jahja Lluka, më parë në qarqet tona ka pasur, por ka edhe sot, një sinonim të personalitetit, të veprimtarit patriotik, kombëtar e politik.

Veprimtaria e tij lidhet sa me fatin e nëpërkëmbur të shqiptarëve e të atdheut, po aq edhe me politikën që e ka udhëhequr, për ta mbajtur gjallë frymën atdhetare e dashurinë për gjuhën, vendin e atdheun. Në këtë shenim të shkurtër do të ndalemi për të shfaq vështrimin tonë në aspektin poetik, letrar e artistik.

Jahja Llluka na vjen tek lexuesit tanë me këtë vëllim poetik sa liridashës, po aq edhe lirik i përkryer në ravijëzimin e stilemës artistike në variacionin poetik e letrar.

Përmes veprës të cilën e kemi në duar, autori na paraqet në vija repreduktive ngjyrimin e jetës në fatgjetjen personale, mediative e artistike. Këtu janë përmbledhur më se 80 poezi, që na jep një kompozicion të ngjyrimeve e trajtesave të ndryshme, por me një ide të sforcuar në rrahjen, gjetjen, prekjen e ndiesinë emocionale, ideore e përjetuese.

Kur e themi këtë, në vargjet e tij hasim koloritin e derdhur në figurat e përdorura si elemente atraktive, por edhe si ndiesi të cilat janë hofkëllim metaforike në shtrirjen aspektore për të kapërthyer emocionet e çastit, të cilat zënë vend në kompozicionin artistik në shumë poezi të shkrimtarit Lluka. Ky shembull i shtrirjes reale poetike, përmes vargut artistik i shërben autorit në një stil si stilemë, e një epiteti në të cilin është shprehje e një mendimi artistik, shprehje e një përjetimi ndiesor, shprehje e trajtesës strukturore për sendin, dukurinë, ndjenjën, emocionin, gjithnjë duke u nisur nga këndvështrimi i shtrirjes gjeografike në lirizmat e tij, për të shpërthyer në elemente stilistike, në sintaksën gjuhësore, e nganjëherë edhe në atë përshkruese, të derdhur në epitafin poetik.

Në vargjet e poetit gjejmë elemente aq të thjeshta e të përditshme, sa që na i përgjason si diç të rëndomtë në aspektin e soditjes, kurse gjatë leximit na fusin në një trajtesë që e surprizon lexuesin dhe ia kapërthen ndiesitë përtë sfilitur mendjen, temën, idenë e akcilit që bie në kontakt me këtë buqetë poetike. Nuk është e rastit, që poeti Lluka në këtë vepër, ashtu si edhe në veporat e mëparshme përjetimet, emocionet, dhimbjen, dashurinë, i ngrit në epitete, në temë, në poetikë, përta fuqizuartrajtën në figurshmërinë, e që stilistikës gjuhësore i kushton vëmendje të veçantë për funksionin e tij vlerësues.

Epiteti në vargjet e poetit nuk është në sintaksën e emërtimit, por në atë të figuracionit, të mendimit, të thellësisë përjetuese, sikur nxjerrë jashtë nga imagjinata letrare diçka të brendshme në aspektin emocional që shpërthen si vullkan tek pasthirrmat që e ngrisin emocionin dhe përjetimin, e ngrisin anën predikative si gjymtyrë të emërtimit në vëzhgim sa metaforik, po aq ndoshta edhe një anim kah një veçanti e një stili që ka nisur sot të del si formësim i haikut.

Stilemat poetike janë ato që i hasim tek poezitë e poetit në: “E bardha ime”, “Nënë Ajshja”, “Fryma e flladit”, “Dimër i ngrohtë”, “Loti në qerpik” etj. Duke i dëshiruar poetit vargëzime të mëtejme, ne shkëputemi nga kjo përmbledhje poetike e Jahja Llukës, përtë vazhduar me leximin e veprës e përt’i uruar shëndet e mprehje poetike në të ardhmen. Ky libër do të jetojë gjatë në mendjen e lexuesit.

Akademik Asllan Qyqalla