1 Themelimi dhe vizioni fillestar
Nga,Prof: Nijazi Halili
Akademia Shqiptare Amerikane për Shkencë dhe Arte (AAASA) u themelua në fillim të shekullit XXI në Shtetet e Bashkuara të Amerikës nga një grup intelektualësh dhe studiuesish shqiptarë të diasporës. Nismëtarët e kësaj akademie ishin të vetëdijshëm për nevojën jetike për një institucion që do të mishëronte dijen, kulturën dhe kontributin shkencor e artistik të shqiptarëve në mërgatë, si dhe do të shërbente si urë lidhëse ndërmjet komuniteteve akademike shqiptare dhe ndërkombëtare.
Qëllimi themelor i themeluesve ishte të krijonin një platformë institucionale, ku shkenca dhe arti shqiptar të promovoheshin në nivelet më të larta, duke respektuar standardet ndërkombëtare dhe duke afirmuar vlerat identitare në botën perëndimore.
1.2 Konteksti historik dhe nevoja për akademi
Pas viteve ’90, me rënien e regjimeve komuniste dhe shpërbërjen e Jugosllavisë, shqiptarët përjetuan një ndryshim të thellë socio-politik. Një numër i madh studiuesish dhe intelektualësh u vendosën në diasporë, kryesisht në SHBA, duke sjellë me vete një pasuri të madhe akademike. Megjithatë, mungonte një mekanizëm i organizuar që do të kanalizonte këtë potencial drejt ndikimit konkret në shkencë, kulturë dhe diplomaci publike. AAASA u themelua pikërisht për të plotësuar këtë boshllëk.
1.3 Themeluesit dhe udhëheqja e parë
Në mesin e figurave qendrore të themelimit ishte Prof. Dr. Skënder Kodra, i cili do të zgjidhej më vonë President i Akademisë. Së bashku me një grup të përzgjedhur intelektualësh, ai krijoi strukturën themelore të akademisë, përfshirë rregulloren e brendshme, kriteret për anëtarësim, dhe fushat prioritare të veprimit: shkencat natyrore dhe sociale, artet, gjuhësia, historia dhe diplomacia kulturore.
1.4 Roli i AAASA në mërgatë dhe trojet shqiptare
Që nga themelimi, AAASA është shndërruar në një faktor të rëndësishëm për bashkëpunimin shkencor ndërmjet diasporës shqiptare dhe institucioneve akademike në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni të Veriut dhe Mali i Zi. Akademia ka organizuar dhjetëra konferenca shkencore dhe kulturore në New York, Washington, Prishtinë dhe Tiranë, si dhe ka nxitur botime kolektive me ndikim ndërkombëtar.
Përmes këtyre veprimtarive, AAASA ka afirmuar identitetin shkencor dhe kulturor të shqiptarëve si pjesë aktive e zhvillimit global. Një nga pikat kyçe të saj mbetet ndikimi në formësimin e politikave kulturore dhe shkencore për shqiptarët në diasporë.
1.5 Rikonfirmimi i misionit në dekadën e dytë
Në dekadën e dytë të ekzistencës së saj, AAASA ka riforcuar identitetin e vet si akademi me mision të trefishtë:
- Promovimi i dijes dhe shkencës shqiptare në botë.
- Konsolidimi i bashkëpunimit ndërakademik mes diasporës dhe trojeve.
- Ruajtja e trashëgimisë kulturore shqiptare në diasporë.
Nën udhëheqjen e Prof. Dr. Skënder Kodrës, AAASA ka fituar njohje ndërkombëtare dhe ka tërhequr personalitete të njohura shkencore dhe artistike shqiptare nga SHBA, Kanadaja, Europa dhe Ballkani.
Struktura Organizative dhe Fushat e Veprimit të AAASA
2.1 Struktura organizative
Akademia Shqiptare Amerikane për Shkencë dhe Arte (AAASA) funksionon mbi bazën e një strukture institucionale të mirëpërcaktuar, që siguron funksionalitetin e saj akademik, administrativ dhe ndërkombëtar. Struktura është ndërtuar në përputhje me modelet bashkëkohore të akademive shkencore, por gjithashtu i përshtatur me realitetin e komunitetit shqiptar në diasporë.
2.1.1 Organet udhëheqëse
- Presidenti i Akademisë:
Udhëheqës suprem i institucionit, përfaqëson AAASA në arenën ndërkombëtare dhe vendos prioritetet strategjike. Aktualisht, këtë pozitë e mban Prof. Dr. Skënder Kodra, një figurë e shquar e shkencës shqiptare në SHBA.
- Këshilli Ekzekutiv:
Organ ekzekutiv që përbëhet nga anëtarët e zgjedhur me përvojë akademike dhe menaxheriale. Ky këshill është përgjegjës për zbatimin e vendimeve të mbledhjes së përgjithshme dhe për ndarjen e burimeve institucionale.
- Komisionet e përhershme tematike:
- Komisioni për Shkencat Shoqërore dhe Politike
- Komisioni për Shkencat Natyrore dhe Teknologjinë
- Komisioni për Artet dhe Trashëgiminë Kulturore
- Komisioni për Gjuhë dhe Albanologji
- Komisioni për Diplomaci Kulturore dhe Marrëdhënie Ndërkombëtare
- Sekretari i Përgjithshëm:
Koordinon komunikimin ndërakademik dhe menaxhon dokumentacionin dhe përfaqësimin e përditshëm të akademisë.
- Komisioni i Etikës Akademike:
Ruan integritetin shkencor dhe etikën institucionale të AAASA.
2.2 Fushat prioritare të veprimit
AAASA ka zgjeruar në mënyrë progresive veprimtarinë e saj në disa fusha kyçe, që shërbejnë si shtylla themelore të identitetit të saj institucional:
2.2.1 Shkencat Shoqërore dhe Politike
Akademikët e kësaj fushe kontribuojnë në:
- Studime për të drejtën ndërkombëtare dhe marrëdhëniet ndërkombëtare të shqiptarëve
- Analiza politike të Ballkanit dhe diasporës
- Botime të artikujve politikë në revista me faktor ndikimi (impact factor)
2.2.2 Shkencat Natyrore dhe Teknologjia
- Zhvillimi i projekteve bashkëpunuese në biologji, mjekësi, inxhinieri dhe teknologji
- Pjesëmarrje në konferenca dhe publikime të indeksuara në databaza ndërkombëtare (Scopus, WoS)
2.2.3 Artet dhe Trashëgimia Kulturore
- Organizimi i ekspozitave, simpoziumeve të artit dhe koncerteve kulturore
- Botimi i katalogëve dhe albumeve që dokumentojnë krijimtarinë e artistëve shqiptarë në SHBA dhe trojet etnike
2.2.4 Gjuhësia dhe Albanologjia
- Hulumtime dialektologjike dhe etnolinguistike
- Kontribut në hartimin e fjalorëve shkencorë dhe studime mbi toponiminë shqiptare
- Puna me dokumente arkivore mbi trashëgiminë gjuhësore të diasporës
2.2.5 Diplomacia Kulturore dhe Shkencore
- Takime ndërkombëtare me akademi të tjera dhe përfaqësues diplomatikë
- Promovimi i Shqipërisë dhe Kosovës në arenën globale përmes simpoziumeve dhe botimeve shkencore
- Ndërmjetësim për partneritete ndëruniversitare dhe akademike në SHBA dhe Europë
2.3 Anëtarësimi dhe standardet akademike
AAASA ruan një standard të lartë akademik për pranim dhe vazhdim të anëtarësisë. Kriteret përfshijnë:
- Gradë të avancuar akademike (PhD, Dr.Sc., Prof.)
- Publikime të indeksuara ndërkombëtarisht
- Aktivitet i dëshmuar në fushën shkencore, kulturore ose akademike
- Kontribut konkret në komunitetin shqiptar në SHBA ose trojet etnike
Anëtarët e shquar të AAASA: Biografi Akademike të Zgjeruara
3.1 Prof. Dr. Skënder Kodra
President i AAASA
Biografi:
Akademik Prof. Dr. Skënder Kodra është një figurë e shquar shqiptare në fushën e psikologjisë klinike, me një karrierë të pasur akademike dhe një angazhim të thellë patriotik.
Jeta dhe Arsimi
Prof. Dr. Skënder Kodra lindi më 13 maj 1946 në Istog, Kosovë. Ai kreu shkollën fillore në vendlindje, ndërsa shkollën e mesme e vazhdoi në Gjakovë dhe Pejë. Për shkak të aktivitetit të tij patriotik, u arrestua disa herë nga autoritetet serbe dhe vuajti në burgjet e Prishtinës, Gjakovës, Ferizajt, Suharekës dhe Beogradit. Në vitin 1969 emigroi në Itali dhe më pas në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku mori statusin e refugjatit politik.
Në SHBA, ai përfundoi shkollën e mesme në vitin 1980. Në vitin 1986, përfundoi studimet e larta në Universitetin “Mercy College” në degën e psikologjisë. Një vit më vonë, ai kreu studimet pasuniversitare në “Long Island University” dhe mori titullin Master. Në vitin 1991, mbrojti doktoraturën me temën “Shkaqet që çojnë në skizofreni” dhe fitoi titullin Ph.D. Më pas, u specializua në psikologjinë klinike .
Karriera Profesionale
Prof. Dr. Kodra ka një karrierë të pasur si profesor, psikolog dhe shkencëtar. Ai ka ligjëruar në tri universitete në New York dhe ka punuar për dhjetë vjet në spitalet ushtarake të psikiatrisë në New York, ku ka trajtuar veteranë të Luftës së Dytë Botërore dhe të Luftës së Vietnamit . 
Ai ka botuar disa libra në fushën e psikologjisë klinike, duke përfshirë:
- “Evoluimi i Trurit Dje, Sot dhe Nesër”
- “Drugs and its Impact”
- “Road Map Opportunities in Clinical Psychology”
- “Definition of Personality” 
Këto vepra janë regjistruar në Bibliotekën e Kongresit në SHBA . 
Kontributi Patriotik dhe Akademik
Në vitin 1995, Prof. Dr. Kodra themeloi Akademinë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave dhe Arteve me qendër në New York, ku vazhdon të shërbejë si president . Ai ka kontribuar në mënyrë aktive në Shqipëri dhe Kosovë, duke dhënë leksione në Universitetin e Tiranës dhe duke ndihmuar të dëbuarit kosovarë gjatë luftës në Kosovë. Djali i tij, Isa Kodra, u bashkua me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës gjatë luftës . 
Vlerësime dhe Nderime
Për kontributin e tij të shquar në shkencë dhe atdhetarizëm, Prof. Dr. Skënder Kodra është nderuar me titullin “Kalorësi i Urdhrit të Skënderbeut” nga Presidenca Shqiptare . 
Prof. Dr. Skënder Kodra vazhdon të jetë aktiv në fushën e psikologjisë klinike dhe në promovimin e kulturës dhe shkencës shqiptare në diasporë. 
3.2 Prof. Dr. Nijazi Halili
Anëtar i rregullt i AAASA | Studiues dhe pedagog ndërkombëtar
Biografi:
Prof. Dr. Nijazi Halili është pedagog universitar, studiues i çështjeve politike dhe të administrimit publik, si dhe autor i shumë librave dhe artikujve shkencorë. Ai ka një formim të gjerë akademik ndërkombëtar dhe është i angazhuar në tri institucione të arsimit të lartë në Kosovë. Me veprimtari kërkimore që shtrihet në fusha si filozofia politike, shtetformimi dhe integrimi europian, ai është një nga figurat më aktive në botën akademike shqiptare.
Arsimimi dhe karriera akademike:
- Bachelor në Mësimdhënie dhe Shkenca Shoqërore, Universiteti i Prishtinës (2004)
- Master në Shkenca Politike, Maqedonia e Veriut (2008–2010)
- Doktoratë në Administrim Biznesi (DBA), SHBA (2012–2015)
- Kandidat i Shkencave Politike, EMUNI University, Slloveni
- Profesor i Asociuar që nga viti 2020
Institucionet ku ligjëron:
- Iliria College
- Universum College
- Humanistika
Kontribute shkencore dhe përfaqësim ndërkombëtar:
- Anëtar i Akademisë së Shkencave të Nju Jorkut (NYAS)
- Anëtar i Këshillit Shkencor të MASHT për Shkencat Ekonomike dhe Shoqërore
- Punimet e tij janë të përfshira në Harvard Library, Stanford University dhe University of Washington Consortium
- Përfaqësues i shpeshtë në konferenca ndërkombëtare në SHBA, Europë dhe Ballkan
Botime të përzgjedhura:
- Shteti dhe shoqëria në tranzicion
- Ndërkombëtarët si çelës i stabilitetit politik në Kosovë
- Gjon Alban Klementi XI – Diplomati shqiptar në Vatikanin barok
Mirënjohje dhe vlerësime:
- Çmim nderi nga Akademia Diplomatike Shqiptare
- Mirënjohje nga Presidenti i AAASA për kontributin në integrimin akademik ndërkombëtar
3.3 Prof. Dr. Hakif Bajrami
Historian, studiues i së drejtës kombëtare dhe pedagog i shquar
Biografi:
Prof. Dr. Hakif Bajrami është një ndër figurat më të shquara të historiografisë shqiptare të shekullit XX dhe XXI. I njohur për qasjen e tij kritike, burimore dhe të paanshme ndaj historisë kombëtare shqiptare, ai ka lënë një gjurmë të thellë në fushat e historisë moderne, historisë së arsimit dhe zhvillimeve politike në Kosovë. Si pjesë e brezit të parë të historianëve modernë shqiptarë në Kosovë, ai ka shërbyer për dekada si pedagog, studiues dhe drejtues shkencor.
Arsimimi dhe karriera akademike:
- Diplomuar në Universitetin e Beogradit (Fakulteti Filozofik – Dega e Historisë)
- Doktoratë shkencore në histori nga Universiteti i Prishtinës
- Profesor i rregullt në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës
- Ka ligjëruar edhe në institucione të tjera arsimore në Kosovë dhe jashtë saj
Fushat kërkimore:
- Historia e arsimit shqiptar
- Politikat shtetërore të Jugosllavisë ndaj Kosovës
- Historia e të drejtave kombëtare të shqiptarëve
- Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe zhvillimet gjeopolitike në Ballkan
Kontributi akademik:
- Mbi 20 libra dhe qindra artikuj shkencorë të botuar në Kosovë, Shqipëri, Gjermani, SHBA dhe Austri
- Analist historik në procese të rëndësishme kombëtare, përfshirë edhe periudhën e negociatave të Rambujesë
- Një ndër mbrojtësit më të fuqishëm të dokumentacionit arkivor si themel i të vërtetës historike
Botime të rëndësishme:
- E vërteta e Kosovës dhe manipulimet historike
- Platformat serbe për Kosovën 1844–1999
- Arsimi në Kosovë nën Jugosllavi (1918–1999)
- UÇK-ja në optikën e historisë së drejtë
- Qëndrueshmëria shqiptare përballë projekteve antikombëtare
Pjesëmarrje dhe përfaqësime:
- Referues në konferenca ndërkombëtare për çështjen shqiptare
- Pjesëtar i paneleve shkencore mbi Kosovën në universitetet e diasporës
- Këshilltar shkencor për shumë projekte të rëndësishme akademike dhe arsimore
Dekorime dhe vlerësime:
- U nderua nga institucione shtetërore dhe akademike në Kosovë dhe Shqipëri
- Vlerësuar nga Akademia Shqiptare Amerikane për Shkencë dhe Arte për kontributin në ndriçimin e së vërtetës historike mbi Kosovën
- Emri i tij përmendet gjerësisht në qarqet akademike si simbol i integritetit shkencor dhe intelektual
